Henan Henri Dunant - Gyzyl Haç guramasynyň guramaçysy
Halkara Gyzyl Haç we Gyzyl esarymaý Jemgyýetiniň esaslandyryjysynyň, söweş meýdanyndaky ähli ýaralananlara kömek etmekden ybaratdygyny, muňa garamazdan, lukmançylykdan uzak adam, Şweýsariýaly telekeçi Henan Henri Dunantdygyny bilýär. 1859-njy ýylda Solferino söweşiniň aýylganç netijelerine şaýat bolup, şeýle bir geň galdy welin, oundedaralananlara kömek jemgyýetini döretmäge başlady. Zähmetiniň netijesinde Halkara Gyzyl Haç komiteti 1863-nji ýylda döredildi. 1901-nji ýylda ýaralananlaryň ykbalyna adamkärçilikli gatnaşmagy üçin Henri Dunant Parahatçylyk boýunça Nobel baýragynyň ilkinji ýeňijisi boldy.
Genri ýaşlygyndan dogduk mekany Genevaenewada ykdysadyýet we ylahyýet ugrundan bilim aldy, boş wagtlary hassahanalara we türmelere baryp gördi, ejir çekýänlere diňe bir söz bilen teselli bermek bilen çäklenmän, sadaka hem berdi. Kollejden soň oňa bankda iş teklip edildi. Ol razy boldy: öz işine başlamak üçin pul gazanmak isledi. 26 ýaşynda Al Algerire iberildi we Genevaenewa bankynyň wekilhanasynda işledi.
1859-njy ýylda Dunant Aliairde oba hojalygy kooperatiwini açmak kararyna geldi. Onuň degirmeni, işçileri, pullary bardy, ýöne ýer ýokdy. Al Algeririň resmileri ýerden peýdalanmagyň Fransiýadan rugsat almalydygyny aýdýarlar. Netije gazanyp bilmän, Pari Parise gödek al Algerirler üçin geňeş tapmak üçin geldi. Ministrlikler ony işden aýyrdylar, ýöne bir resminiň soragyny diňe bir adamyň çözüp biljekdigini - imperator, ýöne Pari Parisde däldigini aýtdy. Genri gysga wagtyň içinde fransuz goşunynyň başynda Napoleon III-iň Solferino gidendigini bildi: italýan ýaranlary bilen bilelikde ol ýerdäki Awstriýa goşunlaryny ýeňmegi maksat edinýär.
Dunan oba hojalygy kooperatiwiniň ykbalyndan gaty alada galýardy we uruş döwrüniň ähli kynçylyklaryna garamazdan Italiýa gitdi. Fransiýa bilen Italiýanyň birleşen güýçleriniň Awstriýa garşy söweşi gutaranda, Solferino Lombardy obasyna geldi. Victoryeňişi fransuzlar we italýanlar bellediler. Awstriýalylar ýeňildi. Imperatoryň gözleginde Henri Dunant Castiglione şäherinde bolupdyr. Ol esgerlerden doldy. Köçelerde meýdançalarda müňlerçe adam ýaralandy. Dunant ekipa leftdan çykdy we derrew olara kömek etmek üçin ylgady.
Gören we eşiden Genri haýran galdyrdy. Thearalananlar kömek soradylar, agladylar we Hudaýy görgülerini bes etmegini soradylar, hiç kim olara kömek etmek islemedi. Genriniň öňünde taşlanan, gansyz, gan akýan esgerler ýatyrdy. Galyberse-de, olaryň hersi öz borjuny ýerine ýetirdi. Näme üçin bagtsyzlary terk etdiler?
Genriň lukmançylyk bilimi ýokdy, ýöne ýaralary ýuwdy, bint dakdy, suw çüwdüriminden suw getirdi, teşneleri suwlandyrdy. Kimiň öňünde durandygyny anyklamady: Fransuz, Italýan, Awstriýa. Şäherde bary-ýogy alty lukman bardy we olar diňe özlerine - fransuzlara kömek etdiler. Hemmelere kömek etdi. Olar soraga seretdiler. Bu nireden geldi? Ol, adatça, bir sözlemi gaýtalady: "Biziň hemmämiz dogan".
Solferino saparynyň maksadyny ýatdan çykaran Genri agyr duýgy bilen Genevaenewa gaýdyp geldi, stolunda oturdy we ýazyp başlady. 1863-nji ýylda Solferino söweşini ýatlamak atly kitaby neşir edildi we onda gören ähli elhençlikleri hakda aç-açan gürledi. Kitapda ilkinji gezek bezegsiz ýaralananlaryň ygtyýarsyz ýagdaýy, olara garşy adamzat garaýşy barada gürrüň berildi.
Dunant bu kitaby bilen Europeewropanyň hökümdarlarynyň kazyýetine baryp, bu meseläni çözmegiň zerurdygyna ynandyrdy. Munuň üçin özi bar bolan pullaryny bermäge taýýardy.
Oundedaralanan kömek jemgyýetini döretmek, Aliairdäki oba hojalygy kooperatiwinden has kyn boldy. Şeýle-de bolsa, ol öz maksadyna ýetmegi başardy - 1863-nji ýylda ynsanperwerlik guramasy, milletine garamazdan ýaralananlara kömek berýän ýalydy. Baş edarasy Genevaenewada ýerleşýär. Guramanyň nyşany hökmünde Şweýsariýanyň baýdagy diňe ters reňkde - ak meýdan we gyzyl haç bilen saýlandy. 8-nji maý - Henri Dunantyň doglan güni - şu gün Halkara Gyzyl Haç we Gyzyl esarymaý güni hökmünde bellenilýär.
like goýmagy unutmaň ❗❗❗
