Maňa-da kelle agyrtmaga zat tapylaýýa. Geçen şenbe jygyllyga gitdim. Ýekeje adamlyk ýer galan “Gazel” maşyn münenimden jygyllyga tarap “daz” ýasady. Maşyndakylaryň keýpi erbet däl. 5-6 ýaşlaryndaky birje oglanjyk, galany aýallar. Aýallar üýşse gürrüň etmäge zat tapylýar. Maşyndaky aýallaryň gürrüňi ştapel matalaryň bahasyndan başlady. “Gyzymyň toýy basym. Menem şol zerli ştapelden aljak saçaklyk. Saljak hossarlarymyň ählisine. Geýip, hezil etsinler-leý” diýip, aýallaryň biri öwündi.
Ol aýal sözüni gutarmanka maşynyň iň yzynda, meniň edil arkamda oturan aýal sorag berdi:
– Gyzyňy çykarýaňmy, aýal dogan?
Sorag beren aýal sorag belgisini şeýlebir süýndürip aýtdy welin, jogap bermeli gelneje ony birgiden soraga derek kabul etdi öýdýän, berilmedik soraglara-da jogap ýagdyryberdi:
– Hawwa, aýal dogan. Kiç gyzym. Şäher içine çykarýan. Öz saýlanyna berýän. Barýan ýerem gurplyja. Onsoň biziň toýumyzam pes bolmasyn diýýäs-dä. “Gül zamany” tutduk. Aýdymçymyzam Amaliýa diýilýän aýdymçy.
Ol gelneje şunça maglumatlary berse-de, olaryň ýekesem sorag beren gelnejäni kanagatlandyryp bilmändir eken. Sebäbi “kiçi gyzyny gurply ýere berýän” gelneje sözümi boldum etdi welin, hälki gelneje başga, has birhili sorag tapdy.
– Gyzyň toýunda näme geýjek diýýä onsoň, jora?
Sorag berlen gaňrylyp seretdi. Menem yzyma seredenimi bilmän galdym. Ýalňyşmasam, maşyndakylaryň hemmesem seretdi öýdýän. Sorag beren hortap, sadaja geýnen gelneje ekeni. Ol ýerli-ýerden özne bakan gözlere ejizledimi, nämemi, ýüzi gyzaryp gitdi. Soňam ýuwaşjadan:
– Menem gyzymy çykarýan basym. Başga zat hiç welin, ol toýda hindi eşik geýjek diýip otyr-da. Il-günde-de geýýän bar diýýä. Men-ä gabat gelemok. Maňlaýyna gara meňem basdyrjakmyş. Birhili dälmi, gyz? Kakasam gyrpa adam. Nädip aýtjagymam bilemok. Alada bolaýdy maňa. Seň gyzyňam toýunda hindi eşik geýjek diýýämi, aýal dogan? – diýip sorady
Jogap bermeli gelneje tüýs artist eken. Sorag berýän gelnejäň ýaýdanyp soraýşyndan keýp alyp, gözüni tiz-tizden gyrp-gyrp etdiren boldy-da, ýakasyny towlady.
– Ýog-eeeý! Hindi eşik geýjek diýenok. Ak pata (fatany göz öňünde tutan bolan bolmaly) geýýä “Gül zamandan” alyp. Olam bir gymmaaaat. Onda-da barýan ýeri gurply bolansoň…
Garaz, her kim her zat diýdi. Ýöne şol maşynyň içindäki aýallaryň hiç biriniň dogan-garyndaşydyr, goňşy-golamynda öň hindi sari geýen ýekeje gyzam tapylmady.
Olary bilmedim, ýöne meniň bir joramyň jigisi baryp, 2016-nyň martynda bolan “halat geçdisine” hindi sarisini geýipdi. Özi garaýagyzja gyz bolansoň, gowam gelişdi. Gaty ýadyma düşenok, ýöne maňlaýyna meň-ä basdyrmandy öýdýän. Men “Gazelden” düşüp, hamana gyzy ilde ýok zady etjek bolýan ýaly hasap edip, ýegşeririlip barýan adamsy gyrpa gelnejäniň yzyndan ýetip, “Meniň tanaýanlarymdan hindi eşik geýen gyz bar, gelneje, geň görmäň” diýäýesimem geldi welin, edip bilmedim. Bagyşla, nätanyş gelneje!
Gyzlaryňam ýüzüni ýuwar ýaly däl. Ketenini dürli biçüwde, gupbanam her hili edip geýdiler, ýewropalylaryň ak toý köýneginiňem her hilisini geýip gördüler, indi gezek hindi sarisine ýetendir-dä, elbetde.
Hindileriň medeniýetine at dakmak islämok. Emma ini 1,2 metr, boýy 9 metr, bilden oralyp, arka oklanýan ýüpek mata üçin ejeňi alada goýmak ýerliksiz dälmi?! Ol häzir toýuň süýjije aladasy bilen bolmaly halyna, gyzynyň toýda geýjek eşigi zerarly gaýga batýar. Meniň özüm bolsam, şol sariniň matasyndan köpräk alyp, kaşaň biçüwde köýnek tikinäýjek. Toý güni adamyň ömründe gaýtalanýan gün däl. Şonuň üçin, soň sen toý suratlaryňy özüň göreňde-de, ony (nesip bolsa) çagalaryňa, agtyklaryňa görkezeňde-de ýüzüň utanmasa gowy. Galyberse-de, men-ä hindiler türkmen ketenisini ýa gupbasyny geýip durmuşa çykýandyrlar öýdemok. Dogram edýärler.
Onsoňam her edýän işiňden many çykarylyşy ýaly, seniň toý güni geýen eşigiňdenem nämedir bir many görünmelidir ahyry! Sen hindi sarisini geýip, hindi gyzyna öwrülýän bolsaň, ýa-da iň bolmanda, şol ýurtda ýaşaýan bolsaň aýry gürrüň.
Toýda hindi sarisini geýip çykan gelinligi görsem, şol pursat hindileriň mukaddes ody hem onuň daşyndan ýedi gezek aýlanylyşy aňyma gelýär. Göwnüme, häzir gelinlik bilen öýlenýän ýigit şol dessurlary edäýjek ýaly howpurgaýan. Ýok, enteg-ä beýle zat eden ýok, belki bolmazam?!…
Selbi Selimowa
