SYGYR SAGYP BILÝÄN BARMY?😋

Süýt köp ada­myň gün­de­lik iý­mi­ti­niň mö­hüm bö­le­gi bo­lup dur­ýar. Süý­düň peý­da­sy ha­kyn­da ça­ga­lyk­dan bä­ri bil­ýä­ris. Süýt ha­kyn­da üýt­ge­şik ýa-da gy­zyk­ly baş­ga nä­me aý­dyp bo­lar­ka?! Ine, şu ba­ra­da kä­bir mag­lu­mat­la­ry si­ziň dyk­ga­ty­ňyza ýe­tir­ýä­ris.

Adamzat gadymy döwürlerden bä­ri sy­gyr süý­dü­nden we ondan taýýarlanan önümlerden peýdalanýar.

Dün­ýäde her ýylda 580 mil­li­on litr süýt sarp edilýär. Bu bir günde 1,5 mil­li­on diýmegi aňladýar. Munuň üçin her gün tak­my­nan 105 müň sy­gyr sag­ma­ly bol­ýar.

Sy­gyr süý­dün­de ka­zei­niň (adam­lar üçin se­kiz esa­sy ami­no­kis­lo­ta­ny öz içi­ne al­ýan wa­jyp be­lok) köp muk­da­ry sak­lan­ýar.

1960-njy ýyl­lar­da süý­düň üz­nük­siz ult­rapas­te­ri­za­si­ýa pro­se­si, şeý­le hem sak­la­nyş möh­le­ti­ni al­ty aýa çen­li uzalt­ma­ga müm­kin­çi­lik ber­ýän asep­tik gap­la­ma ul­gam­la­ry (Tet­ra Pak) iş­le­nip dü­zül­di. Ame­ri­ka­nyň Bir­le­şen Ştat­la­ry­nyň Azyk teh­no­lo­gi­ýa­sy ins­ti­tu­ty 1989-njy ýyl­da bu pro­se­si «XX asy­ryň azyk teh­no­lo­gi­ýa­sy­nyň iň uly üs­tün­li­gi» di­ýip at­lan­dyr­dy.

Süýt gö­ze gö­rün­me­ýän sy­ýa hök­mün­de ula­ny­lyp bil­ner: ka­gyz gyz­dy­ry­lan­da oňa ýa­zy­lan hat­la­ry oka­mak bo­lar.

Süý­di açyk gap­da sak­la­ma­ly däl­dir, se­bä­bi ýag­ty­lyk­da köp peý­da­ly mad­da­lar ýok bol­ýar. Köp gat­lak­ly kar­ton gap­la­ma­lar süý­düň sak­la­nyş möh­le­ti­ne tä­sir ed­ýän da­şar­ky tä­sir­len­me­ler­den go­ra­ýar.

Süýt ýyl­dy­rym ça­kan­da tur­şap bi­ler. Ol hem tol­kun­ly elekt­ro­mag­nit im­puls­la­ryň is­len­dik mad­da ara­laş­ma­gy bi­len bag­la­ny­şyk­ly­dyr.

Süýdüň düzüminiň tak­my­nan 90%-i suw­dan dur­ýar we şol bir wag­tyň özün­de 80 tö­we­re­gi peý­da­ly mi­ne­ral ele­men­ti­ öz içi­ne al­ýar. Süýt pas­te­ri­za­si­ýa­syn­dan soň, onuň dü­zü­min­dä­ki kal­siý, ka­liý, mag­niý we wi­ta­min­ler sak­lan­ýar.

Adam­lar tür­gen­le­şik­ler­den soň­ra ener­gi­ýa ber­ýän iç­gi­le­riň ýe­ri­ne süýt iç­se­ler, fi­zi­ki taýdan has çalt gurplanarlar. Ýag­ny süýt dü­zü­min­dä­ki wi­ta­min­ler we mik­roe­le­ment­ler ar­ka­ly myş­sa­la­ryň ag­ra­my­ny ýo­kar­lan­dyr­ýar. Süý­düň ýa­gy bol­sa adam be­de­nin­dä­ki ýag ýyg­nan­ma­la­ry dar­gat­ma­ga kö­mek ed­ýär.