Möhüm oýlap tapyjylaryň adyny aýtmak soralsa Tomas Edison, Aleksandr Graham Bell ýa-da Leonardo da Winçi bilen başlap bilersiňiz.

Emma Meri Anderson näme? Ýa-da Ann Tsukamoto?

Olaryň atlaryny bilmezligiňiz mümkin, ýöne olar gündelik zatlaryň we ylmy täzelikleriň aňyrsynda zenan oýlap tapyjylaryň diňe ikisidir.


1. Kompýuter programma üpjünçiligi - Grace Hopper

Ikinji jahan urşy döwründe ABŞ-nyň Harby deňiz güýçlerine goşulandan soň, yzky admiral Grace Hopper “Mark 1” atly täze kompýuterde işlemek tabşyryldy.

Köp wagt geçmänkä, 1950-nji ýyllarda kompýuter programmirlemesiniň başynda boldy.

Kompýuterleriň okap bilýän kodlaryna görkezmeleri terjime edip, programmirlemegi has çaltlaşdyrýan we netijede kompýuterleriň işleýşini üýtgedip biljek düzüjiniň arkasynda durýar.

Hopper, şeýle hem, häzirki wagtda kompýuter programmalarynda ulanýan "de-bugging" adalgasyny giňeltmäge kömek etdi.

2. Jaň edijiniň şahsyýeti we jaňa garaşmak - Dr Şirli Ann Jekson

Doktor Şirli Ann Jekson 1970-nji ýyllardan bäri geçiren gözlegleri netijesinde jaň edijiniň şahsyýetini we jaň garaşmagyny oýlap tapan Amerikaly teoretiki fizikdir.

Telekommunikasiýa pudagynda gazanan üstünlikleri beýlekilere göçme faks, süýüm optiki kabelleri we gün öýjüklerini oýlap tapmaga mümkinçilik berdi.

Massaçusets Tehnologiýa Institutyndan doktorlyk derejesini alan ilkinji afro-amerikaly aýal we iň ýokary derejeli gözleg uniwersitetine ýolbaşçylyk eden ilkinji afro-amerikaly aýal.

3. Awtoulagyň aýnasyny arassalaýjy süpürgiçler- Meri Anderson

1903-nji ýylyň gyş güni, Meri Anderson Nýu-York şäherine baranda, sürüjiniň penjiresinden garlary arassalamak üçin penjiresini açmaga mejbur bolandygyny gördi.

Her gezek penjire açylanda awtoulagdaky ýolagçylar üşeýärdiler.

Anderson awtoulagyň içinden süýşürilip bilinýän rezin pyçagy oýlap tapdy we 1903-nji ýylda enjamy üçin patent aldy.

Emma oýlap tapyş, sürüjileriň ünsüni sowjakdygyna ynanýan awtoulag kompaniýalary bilen şowsuz boldy.

Süpürgiçler soňra awtoulaglarda ulanylýandygyna garamazdan Anderson öz oýlap tapyşyndan hiç wagt peýda görmedi.

4. Kosmos stansiýasynyň batareýalary - Olga D Gonzalez-Sanabria

Bu sanawda iň özüne çekiji enjam bolmazlygy mümkin, ýöne uzak möhletli nikel-wodorod batareýasy Halkara kosmos stansiýasyny işletmäge kömek etdi, şonuň üçin bu gaty möhümdir.

Aslynda Puerto Rikodan bolan Olga D Gonzalez-Sanabria 1980-nji ýyllarda bu batareýalary döretmäge kömek eden tehnologiýany ösdürdi we häzirki wagtda Nasanyň Glenn gözleg merkezinde in Inžinerçilik müdiri bolup işleýär.

5. Gap-gaç ýuwýan maşyn - Iosifin Koçrane

Koçrane ýygy-ýygydan güýmenýän, gap-gaçlaryny hyzmatkärlerinden has çalt ýuwýan we döwmek ähtimallygy az bolan maşyn isleýärdi.

Mis gazanyň içinde tigir öwürýän motory öz içine alýan enjam, suw basyşyny ulanan ilkinji awtomatiki gap-gaç ýuwýan maşyn.

Koçrane adamsy ölenden soň ony köp karz bilen galdyrdy we bu ony 1886-njy ýylda oýlap tapyşyna patent bermäge we öz önümçilik zawodyny açmaga itergi berdi.

6. Öý howpsuzlygy ulgamy - Mari Wan Brittan Braun

Köplenç öýde ýeke ýaşaýan şepagat uýasy Mari Wan Brittan Braun özüni has howpsuz duýjak bir pikiri öňe sürdi.

Wan Brittan Braun adamsy Albert bilen bilelikde jenaýatyň derejesiniň ýokarlanmagyna we polisiýanyň 1960-njy ýyllaryň haýal hereketlerine jogap hökmünde ilkinji öý howpsuzlygy ulgamyny döretdi.

Enjam çylşyrymlydy, çukuryň üstünden seretmek üçin gapydan ýokary we aşak hereket edýän motor bilen işleýän kamera bardy.

Ýatylýan otagyndaky monitor bolsa duýduryş düwmesi bilen enjamlaşdyrylypdyr.

7. Öýjükleriň izolýasiýasy - Ann Tsukamoto

Patenti 1991-nji ýylda berildi we şondan bäri Tsukamotonyň işi bu keseliň bejergisine sebäp bolup bilýän rak keseliniň gan ulgamlaryna düşünmekde uly ösüşlere sebäp boldy.

Tsukamoto häzirki wagtda öýjükleriň ösmegi barada goşmaça gözlegler geçirýär we ýedi-den gowrak başga oýlap tapyşyň patent eýesi bolup durýar.

8. Kewlar - Stefani Kwolek

Bu himik, ok geçmeýän ýeleklerde we beden ýaraglarynda ulanylýan ýeňil süýümi oýlap tapdy.

1965-nji ýylda açylandan bäri polatdan bäş esse güýçli material ömri halas etdi we her gün millionlarça adam ulanýar.

Öý elliklerinden, jübi telefonlaryndan başlap, uçarlara we asma köprülere çenli önümlerde bolýar.

9. Monopoliýa - Elizabet Magie

Çarlz Darrow atly bir adam köplenç taryhda iň meşhur tagt oýnuny döreden hasaplanýar, ýöne düzgünler aslynda Elizabet Magie tarapyndan oýlanyp tapyldy.

Magie , oýunçylaryň galp pul we emläk söwdasy bolan innowasiýa oýny bilen kapitalizm bilen baglanyşykly problemalary görkezmek isledi .

1904-nji ýylda patent berilen dizaýnyna “Öý eýesiniň oýny” diýilýär.

Häzirki wagtda bilýän monopoliýa oýnymyz, 1935-nji ýylda Parker Doganlar tarapyndan neşir edildi, Darrowyň ýeke-täk dörediji däldigini we bary-ýogy 500 dollara (385 ýewro) Maginiň patentini satyn alandygyny we oýny monopoliýa edendigini aýtdy.