GEOGRAFIÝA (POST 2)

Alymlaryñ, syýahatçylaryñ açyşlary...

(gysgaça)

Dowamy.

Anhel saglawugyny ispan alymy we barlaycysy Ernesto Sançes La Krus 1910-njy yylda ilkinji bolup tapypdyr. Bu saglawuk ABŞ-nyñ uçarmany altyn gözleyjisi Džeyms Endžel tarapyndan 1933-nji yylda resmi taydan acylandan soñra köplere mälim bolupdyr. Džeyms Endželiñ hormatyna Saglawugyn adyna Anhel diyip goyupdyrlar.
(Endžel sözi Anhel diyip çalsyrylypdyr)

***

Dreyk bogazy iñlis deñizde yüzüjisi Frensiz Dreykin hormatyna goylupdyr. Ol Magellandan soñra dünyäniñ das-toweregine syyahat eden adam bolupdyr.

***

"Antraktida" diyen sozi ylma ilkinji bolup teklip eden iñlis okeanology tebigat hadysalaryny öwreniji Džon Merreydir. Ol 1886-njy yylda Günorta kontinentiñ suduryny ilkinji bolup karta geciripdir.

***

Ilkinji bolup iki polyusda hem bolan syyahatcy Rual Amundsendyr.
Ol 1911-nji yylyñ 14-nji dekabrynda öz ekspedisiyasy bilen Günorta polyusa baryar...
1926-njy yylda Amundsen "Norwegiya" atly dirižablde Şpisbergen adasyndan Demirgazyk polyusa uçupdyr...

***

Dünyäde ilkinji bolup Gimalayyñ beyikligini ölçän hindi matematigi we topografy Radhanat Siktardyr. Ol 1852-nji yylda trigonometriki hasapalamalar arkaly dagyñ beyikligini kesgitläpdir. Ol hasapalamalar geçiryän wagtynda Hindistanda Jomolungmadan 240 km daslykda eken.

***

Dünyäde ilkinji bolup, Edmund Hillary we Tensing Norgey 1953-nji yylyñ 29-nji mayynda Gimalayyñ depesine çykypdyrlar. Olar dagyñ depesinde bary-yogy 15 minut bolupdyrlar...

***

Marian çöketligine ilkinji bolup Sweysar okeanology Žak Pikar we ABS-nyñ suwasty hünärmeni Don Uolş 1960-njy yylyñ 23-nji yanwarynda "Triyest" atly batiskafda düsüpdirler...

***

Batiskaf-diyen enjamy Ogyust Pikar 1905-nji yylda oylap tapypdyr. Ol Žak Pikaryñ kakasy bolupdyr.

***

Dünyade ilkinji bolup Ýuriý Alekseyewiç Gagarin 1961-nji yylyñ 12-nji aprelinde "Wostok" atly kosmiki korablynda kosmosa çykyar. Uçus 108 minut dowam edyär...

***

Ilkinji bolup Aýyñ üstüne baran adamalar-ABŞ-nyñ astronawatlary: Nil Armstrong, Edwin Oldrin, Maykl Kollinz. Olar "Apallon-11" kosmiki korablynda 1969-njy yylyñ 16-njy iyulynda Aýa tarap uçupdyrlar. Astronawtlar 20-nji iyul güni Ayyñ günbatar tarapyna gondylar. Korablyñ komandiri Nil Armstrong aya birinji bolup ayak basypdyr...

(Dowamy bar)