Гыш енсэни берип, уммага гачды,
Гун ягты шехлесин элеме сачды.
Эреди ак гарлар ала дагларда,
Земинин безеги — гара багларда
Ачылды ал-яшыл, ренбе-рен гуллер,
Шахасында жак-жак уряр билбиллер.
Тэмиз яз шемалы епйэр йузуни,
Айланында чар тарапа гезуни,
Шэхдин ачяр жаилы гернуш хер янда,
Гек махмала гирен гезел мейданда.
йылын шу ааслында колхоз обасы
Улы-кичи иш устунде габасы.
Гун дагын гершине гевресин саллап,
Гейэ хошлашян дек голларын булап,
Булут арасындан шехле сачанда,
Барха бизден арасыны ачанда,
Колхозчылар ишден чыкып хем-кемден —
oye тарап йузлендилер хер ерден.
Мал-гаралар ятагына йыгналяр,
Асудалык билен оба дем аляр.
Шу гезел обаны ден ики белуп,
Даг этегин сырып ашага инип,
Товлаиып, толкунып акярды бир яп
Кенары гул ачан гейэки Лебап.
Келге пешанасын герен агачлар,
Асмана етсем дийип узадып башлар,
Хер хайсынын гер нэче йыл яшы бар? —
Ата-бабамыздан галан ядыгэр.
Ел дегенде ики яна уруняр,
Салгым атып узак ерден герунйэр.
Бир хатар ей якынында шу ябын,
Баг ичинде, меркезинде обаныц,
Узак йыллар месген тутуп яшарды,
Гелин-гызлар шу япдан сув дашарды.
Инрик гараланда, шапак яшанда,
Мал-гара йыгнанып оба ашанда,
Чыкды шол хатардан куйзели бир гыз,
Кимлиги, окыжым, мэлим дэл хениз.
Гелйэр ол саллаиып, гараман дашын,
Кэте огрын-огрын гетерип башын.
Ен астындан теверегне сер салды,
Кенара етмэге ара аз галды.
oврулди ол, гени барман гузере,
Ябын якасында гизлин бир ере.
Эмай билен сува саллап к у й з е с и н ,—
Долдурды, декди сон, чыкартман сесин.
Ене-де долдурды, ене-де декди,
Кэте гаранжаклап дашына бакды.
Сув башында ёнсуз вагт гуйменди,
Сагатлара денди онун хер минди.
Ким экен бу гезел, киме гарашяр?
Ким бейле гичден сон oyе сув дашяр?
Нэме кэн отурды сувуц башында,
Элек-челек гези дегре-дашында?
Я вада берип ми север ярына,
Я бижай какылып гевун тарына
Энеден-еннеден ейкеси бармы,
Я бир гама батан дунйэси дармы?
Межнун болуп чыкан ялы челлере, —
Гаряр гара гезлер узак ёллара.
Анха, ол ене-де еринден туруп,
Бир бейик агажа аркасын берип,
Д аг кейги дек кеержеклэп хер яна —
Гараяр, ховсала душупдир жана.
Аклыц хайран эдйэр катды-каматы
Гез енумде, ынха онун сураты:
Эгнинде лыбасы — гызыл кетени,
Ак памыкдан ак герунйэр ак тени.
Терне дек тезленен гоша мэмеси,
Кетенини йыртсам диййэр бир генси.
Дашын алып ики яндан мэмэнин,
Гейэки диерсин, сакчысы онун,
Дыздан гечйэр ерум-ерум сачлары,
oлини дирелтжек галам гашлары.
Адамзат эхлинин нуры йузунде,
Электрик тогы бар дек гезунде,
Есир эдйэр каклышанын дессине,
Гара зулпи ал яцагын устуне
Декулипдир, киме етсе дидары,
Гыш гунуни яза дендэр хер тары.
Кэн гарашды, гарацкы-да гатлышды,
Яш гызын хер затлар ядына душди.
oз болшундан ези ховатыр этди,
Синнин-синнин теверегне серетди.
Дар капас ичинде уруняр йурек,
Ким гереккэ? Дуран дэлдир бидерек.
Гермэнсон хич кими гарап хер яны,
Мэлим болды гайгы-гамын нышаны:
Шатлыгын месгени гулер йузлерде,
Белкэ нем дoреди гара гезлерде.
Кимдендир, ким билсин, болуп нэгиле,
Хэзир сейкин басып, ювашлык биле
Иузи салык гелди сувун башына,
Умыт узди, гарамады дашына.
Куйзесин долдурып уграды ейне,
Гoр naмелер гетирендир ол куйне?
yuzuн ашак салып гелен ёлундан
Хянха баряр, сагы билен солундан
Хabaры ёк, чумуп пикир дензине,
Гара шехле душйэр гулер мензине.
Бу вагтда гаршысындан гезелин
Дар еринде евруминде гиц ёлун,
Бир яш йигит пейда болды тетэнден,
Бизин яш гызымыз уйшенди ондан.
Чал костюмлы, галстуклы, эдикли,
Узын бойлы, гара гашлы, гернукли,
Барды йигдин голтугында папкасы,
Башы ачык элиндеди кепкасы.
Ят улкеден душен ялы, ол башын —
Дик тутуп, ген галып гарярды дашын.
Гаршылашан гыза гези душенде,
Бир энайы гараш дереди онда.
Гез астындан йити-йити серетди,
Бойдан-баша сыратына сын этди.
Я хайпы гелдими агыр халына?
Я гевни гитдими гыз жемалына?
Денинден геченсон ганрылып ыза,
Ене тайлы гезек гарады гыза.
Гезел гыз первайсыз, галдырман башын,
Гитди ёлы билен, гараман дашын.
Гитди, гитди, гезден йитди гезел гыз,
Иурегимде гойды менин гамлы ыз.
Хесрет билен гечер узын гижесн.
Анар оны, унжэ гидер эжеси.
«—йурекден ялыды онун хем сеси
Шейлемикэ йигитлерин хеммеси?»...
Дийип, ол кэйинер, гепледер ичин,
Гатышдырар оялыгын хем дуйшун.
Чуй какылар, укы гелмез гезуне,
Белетлер шаятдыр шахыр сезуие.
Яшлык деврун гечиренлер башындан,
Первайсызлык билен гарап дашындан,
Рехми гелмэн, йуреклери аваман,
Якын дуруп дерди-халын сораман,
Бу гызын душундан гечип билерми?
Пынхан сырын дувнун ачып билерми?
Гез енуне гетирмезми геченин?
Ышкын мейин гана-гана иченин?
Биалачдыр етмесе-де кемеги.
Агыр хала' гыйылмазмы йуреги?
Буругсадып гойры гара туссесин,
Ер сарсдырып, янландырып ген сесин,
oнбарага барян ялы ат салып,
«Хаш-хаш» эдип, улы-улудан дем алып,
Мычярды паровоз гундогар сары.
Энче вагт болды угралы бэри.
Кэн оба, шэхерден араны ачды,
Тежен дерясындан, Мургапдан гечди.
Узак ёлун танапыны култерлэп,
Гейэ ганат баглап учды ол ерлэп.
Гуйчли паравозын дабанын басып,
Узын тиркеш вагон бир-бирин гысып,
Гидип баряр чан-тозана гарышып,
Демир аяк тигирлери ярышып,
Япыда, икишде дурли хен эдйэр*
Эшелон дынувсыз илери гидйэр.
Гунешли улкэмин мунлэп йигиди,
Севеш мейданыныц алгыр бургуди
Ерлешипдир эшелонын устуне,
Атланыпдыр нежис душман кастына.
Шовхунлы галмагал вагонын ичи,
Танышыпдыр эййэм улы хем кичи.
Бири айдым айдып, бири саз чалып,
Бири геченини ядына салып,
Гызыкдырып. гуррун берйэр ейленшин,
Гайтарлан гелниниц ызындан баршын.
Эртекиден энайы он сезлери,
Дегишген бир йигит, гулйэр гезлери.
Гайгы ёк, унжи ёк, шатлык яшларда
yiгитлигин ели чалан башларда.
Эмма велин, нэме учиндир, бир оглан
Тукениксиз дердиц астында галан.
Чetдe тутяр oзун гошулман иле,
Малим дэл, нэмеден, кимден нэгиле.
Вагон айнасыныц енуне барып,
Говшурып эллерин, тирсегин герип,
Эпишгеден гин ж ахана сын этди,
Нэмэнидир ятлап, чун оя гитди,
Толкун атып мисли Жейхун дерясы,
Говгалыды онун ички дунйэси.
Муны дуян ялы янкы шахандаз
Геченде янындан сэгинди бираз.
«Гересин гелдими эййэм эжеци?
Бу хили батырлык горкузар жени.
Ханы душ ызыма, гошул мэрекэ,
Сачлы моллажыгыц галандыр белкэ?
Нэме муззерйэрсин? в зун и дурсе,
Халамаз бу болшун командир герсе.
Гайгы бир ганымдыр, достум, ханы, йер,
Билсен екелнгн бир худай сеер.»
Илки гахарланып, мелерлип дурды
йузун ашак салып, сырлы йылгырды.
«Эжем оглы этме, танаман бирден,
Севешде сайланар, гардаш, эр-эрден...»
«Ери, ери, гызма, дегишме бары,
йузи салык герйэн эртирден бэри...»
«Гызамаг-а вели, гызарча этдин,
Сен-мен ёк, бир бада кэн ере етдиц.
Гайгы-да, горкы-да душенок яда,
Гeчiпди бар oмрум мениn обада.
Эркана дуйса-да аз вагт oзун,
Бирденкэ дуйдансыз саллаяр йузун.
Вагт гечдигиче оба дашлашяр,
Eзиз топрак, eзиз улке хошлашяр.
Эййэм ызда галды Жейхун кенары,
Гуйчленйэр йигидин йурек азары.
Кoйунде обасы, чете сайланяр,
Шол onки еринде ене ойланяр:
«Чагырыш хатыны алан бадыма
Пикирим атланды гевун шадыма.
Эжем гош-голамым даnып болынча,
Ел ёлдашым тайяр болуп гелинчэ
Ылгадым гермэге гезел ярымы,
Ак йузде овсунчы зулпи тарымы.
Тапмадым, нэдейин, ёк экен ейде,
Галдым шол вагтда тукенмез кейде,
Якды мени кoне туркмен адаты
Гулы болдум онун, ынжытды гаты:
Энесинден сорамага чекиндим,
Нэхак этдим, сонра езум екундим.
Гадымдан гелйэндир Туркмении наклы
Диерлер «узынын гич гелер аклы»
Узынам дэл, эмма аклым гич гелди,
Пушмандан не пейда? Болжак иш болды...»
Сoйгулисин ятлап бизиц гахрыман
Гoрмэн гайданына эдйэр кoп арман.
Улудан дем аляр, келлесин яйкап,
Айнаn агажына багрыны ойкал:
€— Эшден дэлдир бирден бейле уграным,
Гoржек болуп чар тарапа ылганым.
Белкi oтен агшам вадалы ерде
Бейик тут янында я-да гузерде
Гарашандыр маца Огулнабадым,
Интизар боландыр гайталап адым.
Кäйинендир,
чытыландыр гашлары,
Дувмеленип акандыр гезяшлары.
Арман галды,
хошлашып-да билмедим,
Ал янакдан гызгын поса алмадым...»
Ене-де улудан алып демини
Унутмакчы болуп гайгы-гамыны,
Кепчулигин арасына гечсе-де
Шовхун аз-кем гамлы гввнун ачса-да
Агыр пикир келлесинден гитмеди,
Ене онун хич карары етмеди.
Кагыз, галам чыкарды-да халтадан,
Пикир дерясында йузди гайтадан.
йурек жошуп, дамарда gан гайнады,
Ак кагыз устунде галам ойнады.
Сейгудир, достларым, дурмушын тaжи,
Тапышмак суйжудир, айралык ажы.
Ажысыз суйжи ёк, тикенсиз гул ёк,
Гул ышкында сайрамадык билбил ёк.
Гыш аnзагын гермэн, язын хезирин —
Айтсын билйэнлер горении бирин?
Ким тапыпдыр зэхмет чекмэн рахаты?
Бу гадымдан гелйэн дурмуш адаты.
Шерапсыз пияла — сейгусиз йурек.
Бахар гулшенине нурлы Гун герек.
Ылым чаре тапса ажал эмрине
Чoк-де гоюлмазды адам емруне.
Хер хили гечсе-де ынсаныц емри,
Чагалык чагыдыр иn гезел деври.
Чага чалым эдер багыn гулуne
Хер ким хoвес билен алар элине.
Хем гулер, хем ойнар, яздыр хемише.
Гайгы-гамы болмаз, чекмеэ эндише.
^Чагалык деврунн унутмаз ынсан,
Шатланып ядына салар хер заман.
Достлар, шунун ялы хекаят башы
Бегенч, Огулнабат — йузбе-йуз гоншы.
«Девлет башы» билен «гевун хошлугы»
Башда чагалыгы, сонра яшлыгы
Гечирдилер шу обада биркемсиз,
Шатлыкда хемише, гайгысыз-гамсыз.
«Ики аяклы — ики гунде» — oсдулер,
Мекдеп ишигине аяк басдылар.
Диерлер, «гырмылдан гыр ашар гидер».
Иурекден япышан хер иши эдер.
Сапагыn гурлушы баглыды яша:
Ансатдан-агыра, якындан-даша
Гечди чагалармыз эдимме-эдим.
«Гoрсене, язярын инди oз адым!» —
Гутлапды бир-бирин олар бир заман.
Узын тиркеш болуп сонра дуюлман,
Ыхласлы зaхметде гечди кэн пасыл.
Болармыш ыхласлын мырады хасыл.
Чыршалан сыяныn, долан депдерин,
yoнулан галамын, декулен дерин.
Чакыmдан артыкды саны, хасабы,
Кoнелипди кэн китабын сахабы.
Еди йыл долмагна галды бир хепде,
Олар мыхман дуйды езун мекдепде.
Отыр ейлеринде энели-огул:
«Ара совук салман ене-де шу йыл
Уграйын окува, саклама, эже.
Гидйэр ёлдашларым, галян yeкеже...»
«Саклажак дэл, балам, езунем душун,
Сен гитсен ким этсин ичерин ишин?
Ж,игин бир яшында, аягым баглы,
Бивагт елумден йурегим даглы.
Эгер шу болмаса, гидердин гени
Хич гайра гоймаздым ден-душдан сени.
Онардым кер болуп бир жан, бир башым,
Гарашык эдерди теверек-дашым...»
Хак сiзун гуйжи кэн, болса-да ажы,
Гаршылык эдере ёкды алажы.
Машгала дурмушы шейле халдады,
Yигит ичин чекип, бойнун саллады.
Яны аяк битен эйжежик чага
Йoнелип Бегенже галды аяга.
Эдилйэн гурруне душунйэн ялы,
Иержен-йержен болуп баран махалы,
Япышды бурнуна, етди гулагна,
Сувлужа эрнини гоюп янагна,
Гаража гезлери йити серетди,
«Гитмерсиn!» диен дек маны деретди.
Бегенч гидип билмэн, галды обада.
Болупды геплешик ики арада:
Эгер oзи гитсе, гыз-да гитжекди
Икисем окувын довам этжекди.
Хыял-хыяллыгна галды бу ерде,
Гайта саташдылар башга бир дерде:
Гутаран батлары еди класы
Дoреди арада «хытай галасы».
Чага дуйгусында ачык гoвунлер
Мекдебе билеже гатналян гунлер
Горерди бир-бирин хер сапар ирден,
Буларын барысы гутарды бирден. .
Инди енкулик дэл, езгерди бары,
Гоншы болсалар-да, кеп вагт бэри
Ачык душушыкдан махрумды яшлар.
Мэлим езунизе, гожалан башлар
Оны халамаяр, генлейэр гаты,
Ызарлап нэлетли кoие адаты.
«Гезе горнем» сайса хер кимсе гызын
Сыпдырман гезунден, ызларды ызын.
Чагалык йыллары дашлашды гитди,
Яшлык yoлун тапып хекмун йеретди.
Гара гozлер бир-бирине хырыдар
Гарадылар, гoрмеселер бiмыдар.
Башга маны барды бейле гарашда,
Сыр бермэн хич киме ичeрде-дашда,
Гуйчленди гунсaйыn ышкыц шeмалы,
Хер биринин бар башында хыялы,
Сейгули окыжым, муны пугта бил
йурек жошса herekete gelyar дил.
Ынха инди чyндан ики арада
(Элбетде, мaлим зат, сейги бар ада),
Башланды гызыклы пынхан геплешик.
Гундизине олар эдип беллешик,
Гижелери тапардылар бир-бнрин,
Хич киме билдирмэн тапышык ерин.
Гарры гулага-да тапышык сoзи,
Хош якяр, яшлыкда гoрендир oзи.
Тапышык яшлыгын багтлы сагады.
Тапышык беллэнин болмаз тагады.
Догрудыр, окыжым, муны бойна ал,
Шекленсен яшлыгын сен-де яда сал.
Бу мaлимдир хеммэ гадымдан бэри
Ода якын дурса туташар дэри.
Шуны яда саляр тапышык ери,
Чунки етишенде ышгын хесери
Жошан яш йуреклен толкуны галар,
Тапышыкда бир-биринден от алар.
Сагатлар тиз гечез_ денер минута,
Геркли гезел ылхь& берер йигиде.
Дуйгы дашар, яш калыблар галдырар,
Гевре гагшар, аяклар-да сандырар.
Шатлыклы гунлерде вагт гечйэрди,
Умытлар гелжеге нурун сачярды.
Ики йыл еврулди ине шу халда,
Яшлармыз хэзир-де енки хыялда:
Тапышык вагтында ики обадаш
Шерт эдип болмага емурлик ёлдаш,
Yenе окамагы ыкрар этдилер,
Икисем хевесжен, хош ниетдилер.
Эмма бейле план бармады баша.
Душ ман гыя бакып азат дурмуша,
Сурди устумизе агыр лешгерин,
Депгилэп халкымын мукаддес ерин.
Улкaнин ягдайы бутин oзгерди,
Халкым ениш учин бар гуйжун берди.
Ташлап йигитлермиз кaтмени, пили,
Гейдилер шол бада меле шинели.
Чагырды яшлары колхоз мейданы,
Бeгенч, Огулнабат аяман жаны
Экiшми, йыгыммы я башга бир иш
Элiлди барысы, данналмады хич.
----------------- DOWAMY BAR ---------------