Miyokard infarkty, ýüregiň myşsa dokumalarynyň ( miokardyň ) nekrozy (ölümi) sebäpli ýüze çykýan ýiti ýagdaý, işemiki ýürek keseliniň kliniki görnüşidir, ganyň doly ýa-da bölekleýin ýetmezçiligi netijesinde ýüze çykýar. Bu tutuş ýürek-damar ulgamynyň bozulmagyna getirýär we näsagyň ömrüne howp salýar. Miyokard infarktynyň esasy we iň köp ýaýran sebäbi ýürek hususy myşsasyny gan we şoňa görä kislorod bilen üpjün edýän koronar arteriýalarda gan aýlanyşynyň bozulmagydyr. Köplenç şeýle näsazlyk, damarlaryň diwarlarynda aterosklerotik nyşanlaryň ýüze çykýan arteriýalarynyň aterosklerozynyň fonunda ýüze çykýar. Bu nyşanlar koronar arteriýalaryň giňişligini daraldýar we trombyň we arterial stenozyň döremegi üçin goşmaça şert döredýän damar diwarlarynyň zeperlenmegine goşant goşýar.Bu ýiti keseliň döremek howpuny ep-esli ýokarlandyrýan birnäçe faktor bar: Ateroskleroz . Lipid çalşygynyň bozulmagy netijesinde gan damarlarynyň diwarlarynda aterosklerotik nyşanlaryň emele gelmegi miokard infarktynyň ösmeginde esasy töwekgelçilikdir. Ýaş. Keseliň döremek howpy 45-50 ýyldan soň ýokarlanýar. Jyns . Statistikalara görä, bu ýiti ýagdaý aýallarda erkeklere garanyňda 1,5-2 esse köp bolýar, esasanam uly ýaşly döwürde aýallarda miokard infarktynyň döremek howpy has ýokarydyr. Arterial gipertoniýa . Gipertoniýaly (ýokary gan basyşy) adamlarda ýürek-damar keselleriniň döremek howpy has ýokary, sebäbi arterial basyşyň ýokarlanmagy bilen miokardda kisloroda bolan isleg ýokarlanýar. Çilim çekmek . Bu zyýanly endik, bedenimiziň köp agzalarynyň we ulgamlarynyň şowsuzlygyna sebäp bolýar. Dowamly nikotiniň zäherlenmegi netijesinde koronar arteriýalar daralýar, bu miokardda kislorod ýetmezçiligine sebäp bolýar. Biz diňe bir işjeň çilim çekmek hakda däl, eýsem passiw çilim hakda-da gürleşýäris. Semizlik we gipodinamiýa .Ýag çalşygy bozulanda, aterosklerozyň ösüşi çaltlaşýar we süýji keseliniň döremek howpy ýokarlanýar. Fiziki ýetmezçilik we hereketsizlik, bedeniň alyş-çalşyna ýaramaz täsir edýär, bu bolsa artykmaç agramyň ýygnanmagyna sebäp bolýar. Süýji keseli. Süýji keseli bilen kesellänlere miokard infarktynyň döremek howpy ýokary, sebäbi ýokary gan şeker damar diwarlaryna we gemoglobine ýaramaz täsir edýär, netijede transport (kislorod götermek) ýaramazlaşýar. MIYOKARD INFARKTYNYŇ ADATY DÄL GÖRNÜŞLERI Atipiki görnüşdäki miokard infarkty, diagnoz wagtynda lukmana kynçylyk döredip biler. Keseliň bu görnüşi sebäpli dörän agyry sindromy , gastritiň döremeginden dörän agyrylara meňzeýär we epigastriki sebitde ýerleşýär. Barlag wagtynda garyn boşlugynyň myşsasynyň dartylmagyny synlamak bolýar. Adatça, miokard infarktynyň bu görnüşi, aşaky çep garnyň diafragma ýakyn zeperlenmeleri sebäpli ýüze çykýar. Bronhial demgysma garşy agyr hüjümi ýada salýar. Näsagda dem alyş, üsgülewük (gurak bolup biler) bolup biler we şol bir wagtyň özünde agyry sindromy adatça ýok ýa-da gowşak ýüze çykýar. Barlag wagtynda ýürek ritminiň bozulmagy, pes gan basyşy we öýkeniň gysylmagy duýulýar. Köplenç keseliň astmatiki görnüşi gaýtalanýan miokard infarktynda, şeýle hem agyr kardiosklerozyň fonunda ýüze çykýar. Miyokard infarktynyň bu görnüşi dürli aritmi (ekstrasistol, çişýän aritmi ýa-da paroksismal tahikardiýa ) ýa-da dürli derejedäki atriowentrikulýar blokada bilen ýüze çykýar. EKG barlagynda ýürek urmasynyň ritminiň bozulmagy sebäpli miokard infarkty ýüze çykyp bilmez. Beýniniň damarlarynda gan aýlanyş bozulmalary bilen häsiýetlendirilýär. Näsaglar baş aýlanmakdan , kelle agyrydan , ýürek bulanmakdan we gusmakdan, aýaklaryň gowşaklygyndan, aňyň bulaşyp biljekdiginden zeýrenip bilerler. Miyokard infarktynyň bu görnüşine diagnoz goýmak iň kyn. Agyry sindromyny asla görüp bolmaýar, hassalar döşündäki näbellilikden we aşa köp derlemekden zeýrenýärler. Köplenç keseliň bu görnüşi süýji keseli bolan näsaglarda ýüze çykýar we örän agyrdyr. Käwagt miokard infarktynyň kliniki suraty dürli keselleriň alamatlaryny öz içine alýar we beýle ýagdaýlarda, gynansak-da, netijesi has negatiw bolýar. Miyokard infarkty näsagda şübhelenip biler: 🔸Döşüň aňyrsynda güýçli ýanma duýgusy bilen agyry duýsaňyz, 5-10 minutdan gowrak dowam edýär; 🔸Agyry dynç almak ýa-da nitrogliserini kabul edensoň azalmaýar; 🔸Agyry agyr gowşaklyk, ýürek bulanma, gusmak, kelle agyry we baş aýlanmak bilen bilelikde bolýar. ❗Miyokard infarktyndan şübhelenýän bolsaňyz, derrew tiz kömek çagyryşyny beriň we näsaga kömek edip başlaň. Ilkinji kömegi näsaga berilse, netijesi şonça gowy bolar. Ýürekdäki ýüki azaltmak zerur, şonuň üçin hassany kellesini birneme ýokary galdyryp goýmaly. Arassa howa bilen üpjün etmeli we hassany köşeşdirmäge synanyşmaly, sedatiwleri berip bolýar. Näsag nitrogliserin tabletkany (öňünden ezilen) diliň aşagyna goýmaly we bir aspirin tabletkany çeýnemeli. Elinde beta-blokator toparyndan (Atenolol, Metoprolol) dermanlar bar bolsa, näsaga çeýnemek üçin 1 tabletka bermeli (takyk çeýnemek üçin, ýogsam işlemez). Näsag bu dermanlary yzygiderli kabul edýän bolsa, onda ol dermanyň adatdan daşary dozasyny kabul etmeli, arasyna maý salyp . Agyry azaltmak üçin näsaga analgetik dermanlary (analgin, baralgin we ş.m.) berilmelidir. Mundan başga-da, näsag bir tabletka panangin ýa-da 60 damja korwalol içip biler. ❗Ýürek ýetmezçiligi şübheli bolsa (huşsuz bolmak, dem alyş tussaglygy, impulsyň bolmazlygy we daşarky gyjyndyrmalara jogap bermezlik), reanimasiýa çäreleri (emeli dem alyş we gytaklaýyn ýürek massažy) derrew başlamaly. Näsag huşuny almasa, amallar lukmanlar gelýänçä dowam etdirilmelidir.

Gan basyşyna gözegçilik

. Gan basyşy yzygiderli 140/90 mm. sim. ýokarda bolanda, ony dermanlar bilen kadalaşdyrmak talap edilýär, sebäbi arterial gipertoniýa bilen ýüregiň ýüki ep-esli ýokarlanýar.

Ganyň glýukoza derejesine gözegçilik

. Uglewod çalşygynyň bozulmalaryny ýüze çykarmak we süýji keseliniň öňüni almak üçin zerurdyr.

Iýmit

. Nahar duzuny, köp mukdarda holesterini we gaty ereýän ýaglary öz içine alýan iýmit önümleriniň sarp edilmegini çäklendirmek maslahat berilýär. Iýmit ösümlik süýümlerine, witaminlere we minerallara we deňiz önümlerine baý önümleri we gök önümleri öz içine almalydyr. Asetilsalisil turşusyny öz içine alýan dermanlary kabul etmek. Aspirin diňe bir miokard infarktyny bejermek üçin däl, eýsem onuň öňüni almak üçinem standartdyr. Häzirki wagtda bu maddany öz içine alýan köp sanly derman kardiologiýada giňden ulanylýar. Iň amatly dozany we belli bir derman görnüşini saýlamak üçin lukmanyňyz bilen maslahatlaşyň.

Bu makala diňe maglumat paýlaşmak maksatlydyr!