🔴  Iň ýönekeý görnüşinde düşündirmeli bolsa;  Anatomiki taýdan burun, maňlaýymyz bilen ýokarky dodagymyzyň arasynda, daşky proýeksiýa we iki deşik bilen ýüzümizde ýerleşýän olfabriki we dem alyş organydyr.

 Kine dostlarymyzyň ajaýyp güýçli ys duýgusy baradaky gözlegler onlarça ýyl bäri adamlary geň galdyrýar.  Köp sanly gözlegler, tälim berlen itleriň düwnük keseliniň dürli görnüşlerinden (soňkusy, öýken, döş rak, öt haltasy, ýumurtgalyk, kolorektal we prostat ýaly ýerleri) COVlD ýokançlygyna çenli hemme zady ýok edip biljekdigini görkezýär.

 Adamlaryň beýle keselleri ýok edip biljekdigi ýa-da ýokdugy entek kesgitlenmedik bolsa-da, burnumyzy ýeňilleşdirmeli däl.

🔴 Muny subut etmek üçin burun hakda bilmeýän dört fakt:

🔴 Dem alşymyz ýadymyza täsir edip biler

 “Neuroscience” inurnalynda 2018-nji ýylda çap edilen gözlegiň netijesine görä, burnumyzdan dem alýanlarymyz hemme zady has gowy ýatlap bileris.  Gözlegçiler onlarça dürli ysy synap görenlerinden soň, gatnaşyjylaryň ýarysyndan burnundan bir sagat dem almagyny haýyş etdiler.  Elbetde, galan ýarysy agzlaryndan dem aldy.

 Netijeleri, burnundan dem alýanlaryň ilkinji yslary agzyndan dem alýanlardan has gowy ýatlap biljekdigini görkezdi.

 Gözlegiň awtorlary: "Bu, ilkinji nobatda, ýatlamalaryň täzeden işjeňleşdirilmegi we güýçlendirilmegi üçin möhüm döwürde burun deminiň möhümdigini görkezýär" -diýdi.  Ikinjiden, jogap berýän nerw mehanizmleriniň burun geçelgelerinden döräp biljekdigini görkezýär. "

🔴 Ys alyş duýgymyz GPS ýaly ägirt güýç

 Itden ýa-da kepderiden tapawutlylykda adamlaryň nawigasiýa üçin burny bar.  2015-nji ýylda “PLOS One” -da neşir edilen gözlegde, Berkeli şäherindäki Kaliforniýa uniwersitetiniň alymlar topary adamlaryň öz OPS-leriniň, ýagny “ys ýerleşdiriş ulgamynyň” bardygyny anykladylar.

 Gözlegçiler mowzuklaryny ýapdylar we ysly ýaglar bilen sepilen gubkalary yslamaga mümkinçilik berdiler.  Soňra aýlanandan soň (ugrukdyrmak maksady bilen) mowzuklar gubkalara dolanmaga synanyşdylar.  Gözlegçiler oňyn netijelere geň galdylar we ysyň ilkibaşdaky manydygyny we irki ata-babalarymyzyň iýmit gözlemegine kömek eden bolmagynyň mümkindigini çaklaýarlar.

🔴 Pinokkio täsiri

 Pinokkio burnuny ýalan sözleýän ýeke-täk däl

 Liesalan sözläninde burnunyň ýylylygy hakykaty aýdýar.  Grenada uniwersitetiniň eksperimental psihologiýa gözlegçileri, II.  Ikinji jahan urşy döwründe gije duşmanlary ýüze çykarmak üçin ulanylýan termografiýanyň täze goşundylaryny ulanyp, ýalan sözlänlerinde adamyň burnunyň we içki gözleriniň töweregindäki temperaturanyň ýokarlanýandygyny 2012-nji ýylda kesgitledi.

 Gözlegçiler muny "Pinokkio effekti" diýip atlandyrdylar.

🔴 Burunlarymyz nädip içgysgynçdygymyzy aýdyp biler

 Angliýada gözlegçiler, “Adam faktorlary” neşirinde 2018-nji ýylda geçirilen gözlegde akyl ýükümiziň artmagy bilen (esasanam burnuň töwereginde) ýüzüň temperaturasynyň peselýändigini anykladylar.  Gözlegiň 10 gatnaşyjysy barha kyn meseleleri ýerine ýetirýärkä, termografiýa (termiki şekillendiriş ýa-da termiki wideo, infragyzyl şekillendiriş) burunlarynyň sowandygyny ýüze çykardy.  Bu, köplenç has köp ünsi talap edýän akyl ýüküniň ýokarlanmagy bilen adamyň dem alyş tizliginiň üýtgemegi bilen ganyň ýüzünden beýniniň korteksine gönükdirilip bilinjekdigini görkezýär.

 Gözlegiň awtorlary Alastair Kempbell Ritçi metbugat üçin beren beýanatynda "faceüzüň sowamagyna garaşmadyk" -diýdi.  "Iş ýüküni bahalandyrmagyň bu takyk usuly bilen, iň ýokary stres döwründe kömek etmek usullaryny döredip bileris".  Gözlegçiler, ýüzüň termografiýasynyň, okuwçynyň diametri ýaly beýleki täsir etmeýän (zyýanly) iş ölçegleri bilen birlikde uçarmanlar we howa hereketini dolandyryjylar üçin peýdaly bolup biljekdigini bellediler.

🔴 Maglumatlara düşünýänler üçin ýene bir habar:

 Ysraýylyň himiýa inereneri Abraham Tamir tarapyndan 2011-nji ýylda geçirilen gözlegde 14 sany kawkazly burun bar (bu kawkaz däl burunlary barlamaýar) diýen netijä gelindi.