Psihologlar beýniniň we gözüň huşsuz reflekslerini hem aldap bilýän şeýle täsirli täze optiki illuziýa ýakyndan syn edýärler.  Geň ýeri, adamlaryň diňe 80% -i bu illýuziýany başdan geçirip bilýän ýaly, gözlegçiler munuň sebäbini doly bilmeýärler.

 Bu optiki illýuziýa ak fonda gara nokatlardan we ortasyndaky düşnüksiz gara deşikden ybaratdyr we bu gara çukura çuňňur göz aýlasaňyz, şekiliň giňelýändigini anyklamaga mümkinçilik bar.

 Norwegiýanyň Oslo uniwersitetiniň psihologlary, “Frontiers in Human Neuroscience” inurnalynda hödürlenen gözleginde bu “giňelýän deşik” illýuziýasynyň beýnimizi aldamak üçin gaty oňatdygyny mälim etdiler.

 Bu illýuziýa, gözlegçileriñ köpüsini hakykatdanam garaňky ýerde hereket edýän ýaly has köp ýagtylyk bilen süýşürmäge çagyrdy.

 Munuň tersine, "deşik" gara däl-de, reňklenen mahaly, bu nagyşlar  gözlegçileriñ gözüň ýagty ýagtylyga öwrenişýän ýaly gysylmagyna sebäp boldy.

 Oslo uniwersitetiniň psihologiýa kafedrasynyň professory we bu gözlegiň esasy awtory Dr.  Bruno Laeng "Bu" giňelýän deşik "diýseň dinamiki bir illýuziýa: merkezi gara deşikiň tegelek nokady ýa-da kölegesi üýtgemegi, synçy bir deşik ýa-da tunel ýaly hereket edýän ýaly üýtgeşik optiki akymyň täsirini berýär" -diýdi.

 Deşikleriň giňelmegi

 Topar öz işleriniň bir bölegi hökmünde adaty görýän 50 adama bu "giňelýän deşik" şekilini görkezdi we illýuziýany näderejede kabul edendiklerini kesgitlemegi haýyş etdi.  Bu aralykda, gözlegçiler gözleriniň hereketlerini gözlegçileriñ  huşsuz dilasiýasy we gysylmagy bilen birlikde ölçediler.

 Gözlegçiler munuň sebäbini bilenoklar;  ýöne gatnaşyjylaryň hemmesi illýuziýany duýup bilmediler.  Gatnaşanlaryň takmynan 14% -i deşik gara bolanda ulalmagy tapmady, 20% -i deşik reňklenende tapmady.

 Mundan başga-da, illýuziýanyň güýjüne has güýçli baha beren şahslar gözlegçileriñ diametrlerinde has köp üýtgeýärler.  Ilýuziýany duýmaýanlarda gözlegçileriñ üýtgemegi görülmedi.

 Gözlegçiler, gözlegiň beýniniň we gözüň görüş gyjyndyrmalaryna nähili täsir edýändigini açyk aýdýarlar.  Bu;  gözlegçileriñ dilasiýasynyň we gysylmagynyň diňe bir daşky gurşawymyzdaky hakyky üýtgeşmeler bilen däl-de, eýsem daş-töweregimizdäki hyýaly düşünjelerimiz bilenem hereket edýändigini öňe sürýär.

 “Netijelerimiz;  gözlegçi dilasiýa refleksiniň ýapyk görnüşli mehanizm däldigini görkezdi, meselem, fotosurat fotoreptory höweslendirýän belli bir mukdarda ýagtylykdan başga islendik maglumat üçin ýapyk gapyny açanda.

 Munuň ýerine göz diňe fiziki energiýa däl-de, eýsem duýulýan ýa-da göz öňüne getirilen ýagtylyga hem laýyk gelýär.  Geljekki işler, illýuziýalaryň işleýşini açyp biljek fiziologiki we beden üýtgemeleriniň beýleki görnüşlerini açyp biler. "  -diýdi.


Çeşme: “Frontiers in Human Neuroscience” žurnalynda çap edildi.