1962-nji ýylyň 12 nji Aprelinde has dogrysy şu gün we şu senede Ýuriý Gagarin ilkinji gezej asman giňişligine çykypdy
Ýuriý Gagariniň hakynda gysgaça maglumat


Yuriy Alekseýewiç Gagarin (Rusça: Юрий Алексеевич Гагарин; 1934-nji ýylyň 9-njy marty - 1968-nji ýylyň 27-nji marty) Sowet Soýuzynyň piloty we kosmonawtydy. Uriuri Gagarin 1961-nji ýylyň 12-nji aprelinde “Vostok” kosmiki gämisi bilen kosmosa çykdy we Eartheriň orbitasyndaky syýahatyny tamamlady. Şeýlelik bilen, kosmosa çykan ilkinji adam bolmagy başardy we bu üstünlik bilen kosmos döwrüni başlady.
Uriuri Gagarin 1934-nji ýylyň 9-njy martynda Ghatsk şäheriniň golaýyndaky Kluşino obasynda dünýä indi (ölenden soň 1968-nji ýylda Gagarin diýilýär). Ene-atasy köpçülikleýin fermada işleýärdi: Alekseý Iwanowiç Gagarin agaç ussasy we kerpiççi, Anna Timofeýewna Gagarin bolsa süýtçi bolup işleýärdi. Uriuri maşgaladaky dört çaganyň üçünjisi: galanlary uly dogany Walentin, uly gyz dogany Zoýa we kiçi dogany Boris.

Gagarin maşgalasy, Sowet Soýuzynyň millionlarça adamy ýaly, Ikinji jahan urşy döwründe nasistler basyp alyş döwründe agyr günleri başdan geçirdi. Kluşino 1941-nji ýylyň noýabr aýynda Moskwada geçirilen nemes rewolýusiýasy wagtynda basyp alyndy we bir ofiser Gagarin rezidensiýasyny eýeledi. Maşgala, öýüniň aňyrsyndaky ýerde takmynan 3 x 3 metr (10 x 10 fut) palçyk külbesi gurmaga rugsat berildi, şol ýerde basyp alyş gutarýança bir ýyl dokuz aýlap ýaşadylar. Iki uly dogany 1943-nji ýylda nemesler tarapyndan gul edilip, Polşa iberildi we 1945-nji ýyldaky söweşe çenli gaýdyp gelmedi.Maşgala 1946-njy ýylda Ghatsk şäherine göçdi we Gagarin orta bilimini şol ýerde dowam etdirdi.
1957-nji ýylda Gagarin Orenburgdaky ilkinji Çkalow howa güýçleriniň uçarman mekdebinde okaýarka, Orenburg lukmançylyk fakultetini gutaran lukman tehnik Walentina Iwanowna Gorýaçýowa bilen tanyşdy. Gagarin 1957-nji ýylyň 7-nji noýabrynda, Orenburgy gutaran güni durmuşa çykdy we olaryň iki gyzy bardy.
Gagariniň uçuşy Sowet kosmos maksatnamasy üçin ýeňiş boldy. Sowet radiosynda bu habary Beýik Watançylyk urşundaky möhüm wakalary yglan eden uriuri Lewitan aýtdy. Gagarin Sowet Soýuzynyň we Gündogar blogunyň milli gahrymany we dünýä belli şahsyýet boldy. Dünýädäki gazetler terjimehalyny we uçuşynyň jikme-jikliklerini çap etdiler. Moskwa we SSSR-iň beýleki şäherleri köpçülikleýin demonstrasiýa geçirdi, Ikinji jahan urşunda ýeňiş paradlaryndan soň ikinji orunda durýar. Gagarin, Moskwanyň köçelerinde ýokary wezipeli işgärleriň uzyn motolinde Kremle ugradyldy we baý dabarada Nikita Hruşew tarapyndan Sowet Soýuzynyň Gahrymany diýen ada eýe boldy.
Soň Gagarin daşary ýurda köp aýlandy. Sowet Soýuzy ilkinji adamy kosmosa ibermegi başarandan soň, Italiýa, Germaniýa, Kanada, Braziliýa, Japanaponiýa, Müsür we Finlýandiýa baryp gördi. Işinden üç aý soň, Wostok 1 Londona we Mançestere barýan ýolda Angliýa bardy. Ol

Şan-şöhratyň duýdansyz ýokarlanmagy Gagarini dartdy. Ony tanaýanlar Gagariniň "paýhasly içgili" diýýändigine garamazdan, syýahat meýilnamasy ony hemişe içmeli bolýan sosial ýagdaýlarda galdyrdy. Habar berişlerine görä, hanym Gagarin 1961-nji ýylyň sentýabr aýynda Gara deňziň kenarynda gaýyk wakasyndan soň oňa kömek eden şepagat uýasy Anna atly başga bir aýal bilen bir otagda adamsyny tutupdyr. Penjiräni tapyp, ikinji gat balkondan böküp, tagtanyň ýüzüne urup, çep gaşynda hemişelik yz galdyryp gaçmaga synanyşdy.

1962-nji ýylda Sowet Soýuzyna kömek bermek wezipesine başlady we Communistaş Kommunistik Bileleşigiň Merkezi komitetine saýlandy. Soňra kosmonawt desgasy bolan “Star City” -e gaýdyp geldi we birnäçe ýyllap gaýtadan ulanylýan kosmiki gämileriň dizaýnlarynda işledi. 1962-nji ýylyň 12-nji iýunynda Sowet howa güýçlerinde polkownik boldy we 1963-nji ýylyň 6-njy noýabrynda polkownik boldy. Sowet häkimiýetleri heläkçilikde gahrymanyny ýitirmekden gorkup, ony islendik uçuşdan saklamaga synanyşdylar. Gagarin, Soýuz 1 uçarynda dosty Wladimir Komarowyň ätiýaçlyk piloty boldy, goşmaça howpsuzlyk çäreleriniň zerurdygyna nägilelik bildirdi. Komarowyň uçuşy ölümli heläkçilik bilen tamamlananda, Gagarine kosmos giňişligine tälim bermek we bu kosmos uçarlaryna gatnaşmak hemişelik gadagan edildi.

1963-nji ýylyň 20-nji dekabrynda Gagarin “Star City” kosmonawt tälim bazasynyň okuw müdiriniň orunbasary wezipesine bellendi. Iki ýyldan soň SSSU-nyň wekili wezipesine gaýtadan saýlandy, ýöne bu gezek Milletler Sowetine saýlandy. Geljek ýyl söweş uçary hökmünde işe girizilýär