Yorite hayystlar boyunca alymlaryn durmusy hakdaky pistlarymyza dowam...
1) Sherlock Holmes
Artur Konan Doýl tarapyndan döredilen Iňlis toslama detektivi 1854-nji ýylyň 6-njy ýanwarynda Londonda dünýä indi. Ilkinji hekaýasy “Gyzyl faýl” 1887-nji ýylda gazetde çap edilip başlandy. Şerlok Holms detektiw gahrymanlaryň iň meşhurydyr. Wakalary synlamak arkaly çözmek bilen meşhurdyr. Aýyrmak usulyny gaty gowy ulanýar we soraýan soraglaryň jogaplarynyň bitewi bolmagyny üpjün etmek üçin üns berýär; Mundan başga-da, laboratoriýa gözlegleriniň netijesinde alan maglumatlaryny aýry-aýry wakalara ulanýar we çilim düwmelerinden, golýazmalardan, aýak yzlaryndan we her dürli maglumat böleklerinden netije çykarýar. Holmesiň keşbini döreden mahaly ýazyjy Doýl şol döwrüň meşhur lukmanlaryndan biri professor Jozef Bellini mysal hökmünde aldy. Bell, hassalary barada maglumat almak üçin Şerlok Holmesiň başdan geçirmelerinde giňden ýaýran gözegçilik usulyny ulandy we bu usuly lukmançylyk okuwçylaryna öwretdi. Holmes işi bilen baglanyşykly bolmadyk bir tema bilen gyzyklanmaýar, ýokary jemgyýet habarlaryny yzarlaýar, sebäbi oňa kömek eder, ýöne Dr. Watsonyň Holmesiň syýasaty baradaky bilimleri, ondan nol. Hatda bu meselede ulaldyp, "Eartheriň Günüň daşyndan aýlanýandygyny bilmek maňa kömek etmeýän bolsa, näme üçin bu maglumatlary kellämde saklamaly" diýmegi başardy. Döwrüň pozitiwizmi, lukman Lukman Konan Doýl tarapyndan Holmesiň keşbini gaty geýipdi. Holmes karýerasyna uniwersitetde okaýarka başlamak kararyna geldi. Gloriýa Skott başdan geçirmesinde dostunyň kakasy tarapyndan öwülýän Holmes, talyplyk ýyllarynda professional durmuşynda ösdüren pikirleniş usullaryna ýetişýär. Europeanewropanyň korollygy we saýlama şahsyýetleri ýaly köp sanly müşderi bar. Şeýle-de bolsa, Holmes henizem müşderilerini saýlamagyň lezzetini berýär. Garyp müşderiniň baý adamyň getiren gündelik meselesine getiren gyzykly we gyzykly bir işi gowy görýär. Zerur bolanda, öz ýurdunyň bähbidi üçin işleýär; Deňiz şertnamasy, Brýus Partington meýilnamalary we Iň soňky missiýa ýaly hekaýalarda Angliýa öz bähbitlerini gorady we bolup biljek uruşlaryň öňüni aldy. Pozitiwistik çemeleşme we öz döwrüniň ylmy derňew tendensiýasy sebäpli Holmes dürli ugurlarda köp tezis we monografiýa ýazypdyr. Çilim kül ýaly detektiw hünäri boýunça ulanan bir mowzugyndan; Dürli ugurlarda ýazan "Aryçylyk we şa aýalynyň diskriminasiýasy baradaky käbir pikirler" we mowzugyň soňky nokadyny öňe sürýän "Lassusyň polifoniki aýdymlary" ýaly ýazgylar okyjynyň öňünde peýda bolýar. Ylmy ukyplaryndan başga-da Holmes gowy söweşiji. Uniwersitetde boks we feýting bilen meşgullandy we XIX asyrda Angliýada giňden ýaýran taýak söweşinde tejribe gazandy. Holmesiň hekaýalarda alyp baran söweşleri adatça soňrak aýdylýar. Meşhur müşderiniň başdan geçirmesi, “oneeke tigir sürýän”, “Soňky synag” ýaly hekaýalarda Holmes Boş öýde beýan edilişi ýaly feýting, boks we Baritsu ýaly söweş usullaryny ulanyp özüni halas edýär. Şeýle-de bolsa, Holmesiň keşbi elmydama 'ýüreksiz akyl' ýaly görünýär. Fiziki zorluk tarapy gaty seýrek we hemişe delillendirilýär. Käbir ýazyjylar tarapyndan onuň psihiki güýjüniň bardygyny öňe sürýärler we käbir hekaýalarda munuň açykdygyny öňe sürýärler.
2) Benjamin Franklin
Benjamin Frenklin 17 çagasy bilen sabyn we şem ýasaýjynyň 10-njy ogly bolup dünýä indi. 10 ýaşynda mekdebi terk etdi. 12 ýaşyndaka, bir çaphanany dolandyrýan we liberal gazet çap edýän uly dogany Jeýms bilen tälim alýar. Neşirýat işini öwrenip, edebiýatşynaslyga başlady. Ilkinji makalalary bu ýerde "New-England Courant" -da çap edildi. 1730-njy ýylda Filadelfiýada bir neşirýat we gazet döretdi. Garyp Riçardyň “Almanakasyny” çap edip başlady. 1732-nji ýyldan 1757-nji ýyla çenli re directedissýorlyk eden “Almanak” -da Riçard Saundersiň goly bilen makalalar ýazypdyr. Syýasat, pelsepe, ylym we işewür gatnaşyklar ýaly temalar ara alnyp maslahatlaşylýan Junto atly klub; Kitaphana, hassahana we ýangyn ätiýaçlandyryş kompaniýasyny döretdi. Çap ediş enjamlaryny köpeltdi.
Franklin 1736-njy ýylda Amerikanyň ilkinji meýletin ýangyn kompaniýalaryny esaslandyrdy. Şol ýyl Filadelfiýa mejlisiniň sekretary boldy. Franklin jemgyýetçilik işleri barada has köp alada edip başlady. 1743-nji ýylda 4-nji akademiýasyny açdy we 1749-njy ýylyň 13-nji noýabrynda akademiýanyň başlygy wezipesine bellendi. 1750-nji ýylda Pensilwaniýa mejlisine saýlandy we köp maşgalalar bilen ýer salgydyna garşy söweşdi. Iňlis Amerikasy wezipesiniň baş müdiri wezipesine bellendi. Poçta hyzmatynda dürli çäreleri gördi. Esasanam elektrik hadysalary barada gözleg geçiren Franklin, elektrik zarýadlarynyň artykmaç we minus uçlaryny tapdy we elektrik zarýadyny tygşytlamak ýörelgesini öňe sürdi. Synagynyň ahyrynda tupanly howada uçar uçup, ýyldyrymyň elektrik hadysasydygyna göz ýetirdi. Iki kömekçisiniň elektrik togunyň täsiri astynda diri galmagyna garamazdan ölen bu synagyň esasynda ýyldyrym çybygyny tapdy we gün şöhlesinden has köp peýdalanmak üçin sagat programmasyny başlady.
1757-nji ýylda Demirgazyk Amerikanyň kolonial gozgalaňynyň başynda, koloniýalarda ýaşaýan adamlar Franklin şikaýatlaryny Londona iberdiler; 1765-nji ýylda möhüriň resmi kanunyna garşy çykýanlar barada William Grenwile habar bermek tabşyryldy. 1772-nji ýylda Massaçusets ştatynyň gubernatory Hutchinsonyň kolonial halka garşy kemsidilen hatlaryny ele aldy we neşir etdi. Kolonial halk bilen abraýy artdy. Amerikanyň Birleşen Ştatlarynyň Kongresine saýlandy. 1776-njy ýylda Tomas Jefferson we Jon Adams bilen bilelikde garaşsyzlyk jarnamasyny taýýarlady. 1776-njy ýylyň sentýabr aýynda gurultaý ykdysady we harby kömek soramak üçin Fransiýa ýaly üç adamlyk komissiýa iberdi. Franklin, Fransiýanyň daşary işler ministri Çarlz Grawier bilen bolan duşuşyklarynda üstünlik gazandy. Amerikanyň Garaşsyzlyk urşunyň 1775-1783-nji ýyllarynyň ahyrynda Angliýa bilen parahatçylyk gepleşiklerini dowam etdirmek üçin saýlanan diplomatlaryň biri hökmünde Angliýa gitdi. Angliýa bilen parahatçylyk şertnamasyna gol çekilenden soň, 1785-nji ýylda Amerika gaýdyp geldi. 1787-nji ýylda Filadelfiýanyň konstitusiýa konwensiýasynyň işine gatnaşdy. Birnäçe wagtdan soň aradan çykdy. Reňkli durmuşy, ylmy we syýasy üstünlikleri Amerikanyň iň täsirli esaslandyryjy atalary hökmünde Franklin pul we hormat aldy; harby gämiler; Köp şäherler, okruglar, bilim edaralary, atlar bir at we kompaniýa bolup, ölenden iki asyr gowrak wagt geçensoň, köp sanly medeni salgylanma onuň adyny göterýär.
Franklin küşt bilen gyzyklanýan biri. Örän gowy küştçi. Amerikan Kolumbiýa Magazineurnaly küşt oýnandan soň, Frankliniň ABŞ-da ikinji küştçi bolandygyny ýazdy. 1999-njy ýylda Frankliniň ABŞ-da haýran galdyryjy küştçi bolandygy mälim edildi.
Franklin 1790-njy ýylyň 17-nji aprelinde 84 ýaşynda aradan çykdy. Onuň jaýlanyşyna 20,000 töweregi adamyň gatnaşandygy aýdylýar. Dr. Jon Jones muny şeýle düşündirýär:
"Her gezek agyry we dem gysma başlanda we öýkeninde bir duýgy dörese, birden ähli umydyny we buýsanjyny ýitirýärdi. Entegem birneme güýji bardy, ýöne dem alyş organlary basyşa çydap bilmedi. Üçüsi - aýlyk durmuş gutardy.
Franklin Boston we Filadelfiýa şäherlerine müňlerçe funt miras galdyrdy. Şeýle-de bolsa, bu pul ölenden soň 200 ýyllap hiç hili degilmeli däldigini we göterimde saklanmalydygyny aýtdy. 1990-njy ýyllarda Boston we Filadelfiýa giden pul millionlarça dollara ýetdi.
Suratdaky bolsa Benjamin Franklinin sahsy goly
Halasan👍 halamasan👎