Alymlaryň pikiriçe, Ýer ýüzünde bar bolan ähli görnüşleriň 99,9% -i taryhda ýok bolup gitdi.  Adamlar ýok bolup giden haýwanlar hakda pikir edenlerinde, köpler indi ýok bolan haýwan görnüşleriniň iň meşhur mysaly dinozawrlar hakda pikir edýärler.  Ýöne üýtgeşik we gyzykly ýitip barýan haýwanlary tapmak üçin millionlarça ýyl yza gaýdyp gelmeli däl.

Aslynda, ýaňy-ýakynda ýok bolup giden görnüşlere seretmek üçin diňe birnäçe asyr, hatda birnäçe on ýyl yza gaýdyp barmalydyrys. Ýakynda ýok bolup giden haýwanlaryň bäş görnüşi:

Tasmaniýa gaplaňy

Tasman şeýtany bilen garyşdyrylmaly däl, Tasmanian gaplaňy Tasmaniýa adasynda we Awstraliýada doglan ýyrtyjy marsupialdy. Bu gaplaňyň başga bir ady marsupial möjekdir. Bu görnüşiň üýtgeşik görnüşini we reňkini görkezýän suratlar seýrek, emma häzirem bar.

Tasmanian gaplaňyny özüne çekiji edýän köp sebäpler bar. Mysal üçin, Tasmanian gaplaň adyny almagynyň sebäbi, ululygy kiçijik möjegiň ýa-da ýabany itiňkä meňzeşligi, ýöne gaplaň ýaly zolaklary bolmagydyr.

Daş keşbine garamazdan Tasmanian gaplaňlary it däl-de, marsupialdyr. Bu olaryň nesillerini kenguru we beýleki Awstraliýaly marsupiallar ýaly haltajyga göterýändiklerini aňladýar.Marsupial möjekler 1936-njy ýylda iň soňky ýok bolýança ýüzlerçe ýyllap ýok bolupdyr. Aslynda, bu haýwanlar Ýewropalylar gelmezden has öň Awstraliýada ýok bolupdyr öýdülýär. Yklymdan ýok edilenden soň, Tasmaniýada birnäçe wagtlap ýaşamagyny dowam etdirdiler.

Ýewropalylaryň getiren gozgolaňçy ýabany it tohumlary bilen bäsdeşlik, ölüm howply kesel epidemiýasy we tebigy ýaşaýyş ýerlerini ýitirmek ýaly köp faktorlaryň utgaşmagy, XX asyryň birinji ýarymynda Tasmanian gaplaňlarynyň ýok bolmagyna sebäp boldy.

Stelleriň deňiz sygry

Bir seretseň, Stelleriň deňiz sygyry köplenç Günorta-Gündogar Amerikanyň ýyly suwlarynda ýaşaýan deňiz aýysy ýaly görünýär. Olaryň arasyndaky esasy tapawut, Stelleriň deňiz sygyry Bering bogazynyň sowuk suwlarynda ýaşaýan görnüşidir. Häzirki wagtda ýyly suwlarda ýaşaýan garyndaşlaryndan tapawutlylykda bu jandarlar Bering deňziniň sowuk we doňan suwlarynda dünýä indi we ulaldy.

Bu görnüşiň ady XVIII asyrda Russiýanyň Uzak Gündogarynda we Alýaskada ýerli ýabany tebigaty öwrenen gözlegçi Jorj Stellerden gelýär. “Steller” gämisi ekspedisiýa wagtynda Bering adasynda gark boldy. Adadaky wagty oňa ýakyn wagtda Stelleriň deňiz sygry diýlip tanaljak haýwany synlamaga we resminamalaşdyrmaga mümkinçilik berdi.

Stelleriň deňiz sygyrlary, häzirki deňiz aýylary ýaly haýal hereket edýän we asuda haýwanlardy, şonuň üçin aňsatlyk bilen yzarlanyp we aw edilip bilnerdi. Steller bu jandarlary ýabany tebigatda göreninden gysga wagt soň, bu görnüş ýerli ýaşaýjylar we ýewropalylar tarapyndan ýag, et we deriniň hasabyna awlandy. Stelleriň deňiz sygyry soňky gezek 1768-nji ýylda ýabany tebigatda görlüpdi.Bu deňiz sygyr görnüşleriniň iň ýakyn diri garyndaşy Dugongdyr. Dugong Günorta-Gündogar Aziýanyň we Awstraliýanyň sowuk suwlarynda ýaşaýan gowşak görnüşdir.

Stelleriň deňiz sygry, Ýeriň myhmansöýerdäl polýar howalarynda ýaşap bilýän haýran galdyryjy haýwan görnüşidi. Gynansagam, häzirki wagtda bu haýwana meňzeş başga haýwan ýok.

Ýamaýka we Gaiti adasy maýmynlary

Ýewropalylaryň Täze Dünýä gelmegi diňe şol ýerde ýaşaýan ýerli ilat üçin trawmatiki tejribe däldi. Ýewropalylaryň Karib deňzine we beýleki ýerlere ýaýramagy bilen köp görnüşlere ýaramaz täsir etdi. Bu ýerde bu görnüşleriň biri Karib deňzine mahsus maýmynlardy. Kolumbyň gämi bilen Karib deňzine gelen bir wagtyň özünde Gaiti adasy we ýamaýka maýmynlary ýok boldy.

Ýakynda ýok bolup giden primatlaryň süňkleri we galyndylary ýaly täze subutnamalar peýda boldy. 2009-njy ýylda suwasty gowak Ýewropalylaryň Gaiti adasyna gelmezinden öňki döwürden kapuçino ýaly maýmynyň galyndylaryny tapdy.

1920-nji ýylda Ýamaýkanyň “Long Mile” gowagynda köp sanly ownuk primat süňkleri tapyldy. Bu tapyndylar, maýmynlaryň Gaiti we Ýamaýka adalarynda ýaşaýandygyny subut edýär. Kim bilýär, belki wagtyň geçmegi bilen ýitip giden Karib deňzine mahsus beýleki jandar görnüşleri hem bar.

Bu ýerli maýmynlar Ýewropaly göçmenler gelenden soň uzak ýaşap bilmediler. Ýamaýkaly maýmynlar ýok bolup başlandan XVIII asyrda taryhyň sahnasyndan ýitip gitdi.

Gaiti adasyndaky maýmynlar XVI asyrda, ýewropalylar bu kenarlara ilkinji gezek gelenlerinden onlarça ýyl soň ýitip gitdiler.

Uly gulakly bökýän syçan

Böküp barýan syçanlar köp ýyllap Awstraliýada ýaşaýan haýwan görnüşleriniň maşgalasydy. Syçanjygyň esasy bökýän görnüşleriniň köpüsi dürli sebäplere görä ýok boldy.

Awstraliýada doglan bökýän syçanlaryň azyndan ýedi görnüşi, kontinente ýewropalylar geleli bäri ýok boldy öýdülýär. Bu görnüşleriň hiç biriniň ýoklugy, uly gulakly bökjek alakalar ýaly duýulmaýar.

Uly gulakly bökýän syçanlar, Awstraliýanyň Milli Ylym Guramasynyň Arkalaşygyň Ylmy we Senagat Gözleg Guramasynyň gözlegçileri tarapyndan uly gulaklary, uly aýaklary we uly gözleri bolan haýwan görnüşi hökmünde kesgitlenildi.Uly gulakly bökýän syçanlar 1843-nji ýylda ýitip gitdi. Awstraliýada henizem problema bolup durýan ýabany pişikleriň sanynyň köpelmegi, ýerli däl haýwanlar sebäpli döreýän täze keselleriň döremegi we tebigy ýaşaýyş ýerleriniň ýitmegi ýaly köp sebäpleriň utgaşmagy Awstraliýada bu gulakly bökýän syçanlaryň ýok bolmagyna sebäp boldy. .

Karib monarh tüleni

Karib monarhynyň tüleni soňky gezek 1952-nji ýylda tebigatda görlen hem bolsa, 2008-nji ýyla çenli ýok edilendigi resmi taýdan yglan edilmedi. Amerikanyň Birleşen Ştatlarynda we Karib deňzinde gözlegçiler Karib deňziniň monarh tülenini henizem tapmak üçin köp tagalla etdiler, ýöne ençeme ýyllap gözleglere garamazdan bu haýwan görnüşleriniň henizem diridigine hiç hili subutnama tapylmady.

Ýigriminji asyryň dowamynda monarh tüleni az-kem görünip başlady. Görnüşleriň ylmy ady, tropiki tebigatyny görkezýän neomonachus tropicalis. Diri galan monarh tüleni henizem tropiki we subtropiki howa şertlerinde ýaşaýar, ýöne indi hiç biri Amerikada asly däl. Monarh tüleni tropiki suwlarda tapylan ýeke-täk gulaksyz tülendir.Galan iki monarh tüleni, Gawaýy tüleni we Ortaýer deňzi tüleni indi ýok bolmak howpy astyndadyr. Doganlaryny ýitiren Karib deňziniň tülenlerinden tapawutlylykda, bu haýwanlaryň ýok bolup gitmeginiň öňüni alyp bileris diýip umyt edýäris.

Nesilleri tükenmezden ozal ada kenarlarynda, Florida Keys töweregindäki suwlarda we hatda Meka aýlagynda Karib deňziniň monarh tüleni bar. Emma, ​​häzirki wagtda, gynansak-da, Florida ýa-da Karib deňziniň töweregindäki suwlarda ýaşaýan monarh tülenlerini tapmak mümkin däl.

Çeşme:https://beyinsizler.net/yakin-zamanda-nesli-tukenen-bes-benzersiz-tur/