Çagalaryň ýygy-ýygydan soraýan 5 kyn soragyna 5 aňsat jogap


 Angliýada geçirilen gözlegiň netijesine görä, çagalary iň köp gyzyklandyrýan iň gowy bäş soragy sanadyk.  Gözlegiň esasy topary çagalar bolup biler, ýöne bu soraglar ulular üçinem kyn hasaplanýar.  5-16 ýaş aralygyndaky çagalary bolan jemi 2000 ene-atanyň üçden iki bölegi bu soraglara jogap bermekde kynçylyk çekýär.  Beýleki tarapdan, olaryň bäşden biri jogap berip bilmese gowy hekaýa döredendiklerini aýtdy.

1. Uçarlar nädip uçýarlar?

 Uçarlar öňe gitmek üçin sürtülmäni we howada saklamak üçin agyrlyk güýjüni ýeňip geçmeli.  Şol sebäpli uçarlar sürtülmäni ýeňip geçmek üçin itergi we agyrlyk güýjüni ýeňip geçmek üçin güýç döredýär.  Nýutonyň üçünji kanunyna görä, täsir döredýän her bir güýç ters tarapa reaksiýa güýji döredýär.  Uçar hereketlendirijileri arkaly howany özüne tarap çekýär we bu ýol bilen özüni öňe çekýär.
 Uçuş wagtynda uçuş-gonuş zolagynda doly hereket edýän uçary göz öňünde tutalyň.  Uçar öňe barýarka ganatlary howany döwüp hereket edýär.  Gurluşy sebäpli ganat ýokardaky howanyň bir bölegini we aşagyndan geçýär.  Gurluşy sebäpli, ganat gelýän howany üstünden geçenden soň aşak egilýär.  Ýere tarap iteklenýän howa hem uçary howada itekleýär we agyrlyk güýjüni ýeňip geçmäge mümkinçilik berýär.  Bu güýje göteriji güýç diýilýär.

 Her bir uçaryň belli bir uçuş tizligi bar.  Bu tizlik uçaryň häzirki agramy bilen üýtgeýär we şol tizlikde göteriji güýç agyrlyk güýjüni ýeňýär.  Şeýdip, uçar uçýar.  Bu aralykda, hereketlendiriji howa we göteriji güýç tarapyndan döredilen sürtülmäni ýeňip geçmek üçin ýeterlik itergi berýär.

2. Ýeriň umumy agramy näçe?

 Bu soraga iki ýol bilen jogap berip bolar.  Tehniki taýdan, Ýeriň gözegçiliklerimizden düşünip biljek agramy ýok.  Ýer boş we günüň daşyndan aýlanýar.  Ýeriň Günüň daşyndan aýlanmagyna sebäp bolýan güýç we bir zadyň ýere gaçmagyna sebäp bolýan güýç birmeňzeşdir.  Oňa agyrlyk güýji diýýäris, dartyş güýji bolsa agyrlyk güýjüniň bir görnüşidir.  Emma ýer Güne düşmeýär, sebäbi futbol topunyň Ýeriň massasyna ýakynlygy we deňeşdirilen ululygy we Ýer we Gün üçin şol bir parametrleriň bahalary biri-birinden gaty tapawutlanýar.  Bir kosmonawt kosmos ýoluny almagy göz öňünde tutuň.  Olaryň kosmosda gaýta-gaýta ýüzmegine syn etdik.  Kosmonawt bilen şol bir gurşawa şkala iberip, kosmonawtdan öz agramyny ölçemegi haýyş etsek näme bolardy?  Dogry diýip çakladyňyz, tereziler hemişe noly görkezerdi, sebäbi tereziler kosmonawtlar ýaly ýüzerdi.

 Alternatif-da bolmasa, Ýeriň massasy hakda gürleşip bileris, sebäbi massa älemiň nirededigine ýa-da näme edýändigiňize baglylykda üýtgeýän ululyk däl.  Ýeriň massasy 5,97 × 10 ^ 24 kilogram.  Bu, ýüz million “Titanik” -iň jemlenen massasyndan bir milliard esse ulydyr.

3. Gelmişekler bilen aragatnaşyk gurup bilerismi?

 Dünýäden daşky durmuşyň näderejede umumydygyny bilemzok.  Şol sebäpli adamzadyň ýerüsti ýaşaýşy tapyp biljekdigi barada anyk bir zat aýdyp bilmeris.  Mundan başga-da, SETI institutynda ýerüsti ýerleriň üstünde işleýän gözlegçiler topary, ýakyn 20 ýylda daşarky siwilizasiýanyň ýaýramagynyň signalyny alyp bilerler diýip umyt edýärler.

 Bu açyşy amala aşyrmak üçin, diňe başga bir siwilizasiýanyň ýaýradan signallarynyň görnüşini anyklamaga synanyşýarlar.  Häzirki çaklamalary, astronomlaryň täze we ýaşap boljak planetalary näçe gezek açýandyklaryna esaslanýar.  Şeýle hem, aragatnaşyk gurmak isleýän daşarky siwilizasiýanyň beýleki siwilizasiýalary hem işjeň gözleýändigini çaklaýarlar.

4. Näme üçin asman gök?

 Günüň şöhlesinden gelýän reňkler köp.  Ýagtylyk tolkunlarda ýaýraýar we her reňk dürli tolkun uzynlygyna eýe.  Mawy we gök reňkleriň tolkun uzynlygy has gysga, gyzyl bolsa tolkun uzynlygy has uzyn.  Beýleki reňkleriň tolkun uzynlyklary hem bu iki ujuň arasynda paýlanýar.

 Köp reňkleri öz içine alýan gün şöhlesi atmosferadan geçip barýarka, suw damjalaryna, dürli molekulalara we tozana urýar.  Bu bölejikleriň ortaça ululygy gyrmyzy we gök reňkleriň tolkun uzynlygyna has ýakyn.  Şonuň üçin gün şöhlesiniň gyrmyzy we gök reňkleri döwülýär we atmosfera ýaýraýar.  Şonuň üçin asman gök.

 Agşam gün şöhlesi Ýere has keseligine gelýär.  Gorizontal bolany üçin, gün şöhlesi atmosfera has köp täsir edýär.  Atmosferada has köp wagt sarp edýän gün şöhlesinden diňe gyzyl reňkdäki tolkunlar atmosfera doly aralaşyp, gözümize baryp biler.  Şonuň üçin gün ýaşanda asman gyzyl we mämişi reňklerde görünýär.

5. Aý näme üçin gündiz görünýär?

 Gözleglere görä, aladaly çagalaryň köpüsi Aýyň gündiz näme üçin görünip biljekdigi bilen baglanyşykly.  Aslynda, Aý Güne garaşsyz aýlanyp, Ýeriň daşyndan aýlanýandygy üçin gündizine we gijesine görünýär.  Aý, gündizine ýeriň orbitasynda ýerleşýän ýeriňizdenem hereket edip biler.  Bu ýagdaýda gündiz bizi ýagtylandyrýan Gün, Aýy hem biziň bilen ýagtylandyrýar we Aýy gündiz görýäris.

 Çeşme: https://beyinsizler.net/cocuklarin-likla-sorduklari-5-zor-sorunun-5-kolay-cevabi/