Akyl bozulmalary fiziki keseller ýaly möhümdir.  Bütin dünýäde 450 million adam akyl kesellerinden ejir çekýär.  Häzirki wagtda ömürboýy akyl hassalygy bilen ýüzbe-ýüz bolmak ähtimallygy 0.  Bu, her dört adamdan biriniň ömrüniň dowamynda akyl hassalygynyň bardygyny görkezýär.




1. Akyl saglygy üçin deňagramlylyk örän möhümdir

Organlar we ulgamlar fiziki; akyl, duýgy ukyplarynyň we wakalaryň öňünde duýgular we pikirler ruhydyr; sosial we daşky gurşaw gatnaşyklary onuň sosial tarapyny emele getirýär. Adam ömrüni maşgalasy, ýakyn töweregi, ýaşaýan jemgyýeti we işleýän işi bilen ýiti gatnaşykda ýaşaýar. Bu gatnaşyklar bilen baglanyşykly özara täsir prosesinde deňagramlylyk, sazlaşyk we kanagat bar bolsa, adam akyl taýdan sagdyn hasaplanýar.

2. Eger özüňizi halys erbet duýsaňyz ...

Akyl bozulmalary adamyň biopsihososial gurluşyna zyýan ýetirýär we durmuş derejesine ep-esli täsir edýär. Biriniň işleýşini peseldýär we günüň dowamynda öndürijiligini peseldýär. Akyl saglygy ýaramazlaşan adam, iş ýerinde konsentrasiýa kynçylyklaryny başdan geçirip başlaýar. Ünsüni, wagtyň geçmegi bilen çydamly güýjüni jemläp bilmeýär we şahsy gatnaşyklary erbetleşip başlaýar. Ukysy bolmadyk adamlar uklamakda we irden turmakda kynçylyk çekýärler. Wagtyň geçmegi bilen adamda ýadawlyk alamatlary ýüze çykýar. Halsyzlyk, gündiz ýadawlyk, ýatdan çykmak, güýç ýetmezçiligi, durmuşdan öňki ýaly lezzet almazlyk, bidereklik, gaýgy we alada artyşy görlüp bilner.

3. Beden saglygyňyza hem täsir edýär

Käbir fiziki alamatlar akyl kynçylyklaryndan ejir çekýän adamlarda hem ýüze çykyp biler. Bular; kelle agyry, iýmit siňdiriş ulgamynyň bozulmalary, deriniň reaksiýalary, giňden ýaýran beden agyrylary, jynsy funksiýalaryň bozulmagy, palpitasiýa, dem alyş kynçylyklary. Psihiatrik alamatlary başdan geçirýän adamlar bu ýagdaýy wagtlaýyn mesele hökmünde görüp, bu ýagdaýy ýeňip geçmäge synanyşyp bilerler. Bu bejergini has kynlaşdyryp biler.

4. Hünärmen bilen maslahatlaşmazdan derman ulanmaň!

Psihologiki ýagdaýy barada özüni ejiz duýýanlar, ony alkogol ýa-da neşe serişdeleri bilen sarp etmek isläp bilerler. Ýalan ýagşylygy döredýän bu çemeleşmeler, alamatlary hasam erbetleşdirýär. Wagtal-wagtal neşe serişdesini ýakyn gurşawdaky adamyň maslahat bermegi bilen ulanyp bilýarler. Hünärmeniň maslahat bermezden ulanylýan dermanlar häzirki wagtda täsirli däl. Psihiatrik näsazlyklar fiziki keseller ýaly seresaplylyk bilen çözülmelidir. Käbir alamatlary gören adam ýa-da ýakyn töweregindäki adamlar bu meselede seresap bolmaly we hünärmeniň gysga wagtda maslahat berilmegini üpjün etmeli. Psihologiki goldawy näçe ir alsaň, işiň ýitmegi, adamyň ösüşi we töwekgelçilikli özüni alyp barşynyň öňi alynýar. Adam üçin sosial roluny gaýtadan dikeltmek has aňsatlaşýar.
1. Ýaşaýyş durmuşyňyzyň kadalydygyna göz ýetiriň.
2. Yzygiderli gezelenç, suwda ýüzmek ýa-da beýleki sport çäreleri bilen meşgullanyň. 
3. Hepdäniň bir gününi halaýan güýmenjäňize geçiriň. 
4. Günde azyndan 7-8 sagat uklamagy unutmaň. 
5. Köp alkogol ulanmakdan daşda duruň.
6. Ýeňil iýmitler iýmäge we saglykly iýmitlenmege üns beriň.
7. Uzak wagtlap aç galmaň. 
8. Sosial medianyň we internetiň ulanylmagyny çäklendiriň. 
9. Her gün azyndan ýarym sagat kitap ýa-da gazet okaň we mümkin boldugyça telefon gepleşiklerini azaldyň. 
10. Yeňil aýdymlar diňläň we günüň dowamynda dynç alyş maşklaryny ýerine ýetiriň.

Ýazan: Dawut Seýitjanow.