okyyjy
Bu gün, 09:16
Wah, biz eşekler… / satiriki hekaýa
Eşek milletiniñ ir döwürler adam milleti ýaly geplän, häzirki ýaly aññyrmaýan, özbaşyna eşek diliniñ bolan, bu diliñ «öli dile» öwrülip «aññyrylmaga» başlanmazdan öñki döwrüniñ kyssasy Wah, biz eşekler… Wah, biz eşekler… Biz eşek milleti-de siz adam milleti ýaly gepleýän ekenig-ä. Nädip beýle baý eşek dilimiz ölüpdir, nädip öli dile öwrülipdir, soñ biz eşekler aññyrmaga başlapdyrys. Muny… bilesiñiz gelse gürrüñ bereýin.
Bir gün ýaşuly eşekleriñ biri gök otluk meýdanda ýeke özi otlap ýören eken… Hem otlapdyr, hem eşek dilinde aýdyma hiñlenipdir. Birdenem burnuna ys gelipdir. Ýöne gelýän ysam gowy ys däl, möjegiñ ysy eken.
Ýaşuly eşek tumşugyny ýokary dikip, uludan ysyrganypdyr. Hawa, gelýän ylaýyk möjegiñ ysy eken-dä.
— Aý ýok-la, möjek däldir — diýip, özüne göwünlik berip otlamagyny dowam etdiripdir.
Möjegiñ ysy barha güýjeýärmiş. Diýmek, möjek golaýlaşyp gelýän bolmaly. Möjegiñ golaýlaşyp gelýänligi ölümiñ gelýänligini añladýar… Ýaşuly eşek:
— Möjek däldir, möjek bolmaga haky ýok — diýip hüñürdäpdir. — Bilýän-ä, bu gelýän möjek däl… Ol kellesini öwrüp seretse, möjek ýalaw ýaly dişlerini gyjyrdadyp, agzynyñ hyllygyny akdyryp yz tarapdan okdurylyp gelýärmiş. Ýaşuly eşek ýalbarmaga durupdyr:
— Eý Beýik Tañrym, bu gelýän möjegem bolsa, möjek bolmasyn-da!
Möjek däl-le, beh, menem biderek gorkup otyryn. — Ol: — Wah, meniñem samsykdygymy — diýýärmiş. — Ýabany pişige möjekdir öýdüp gaçýan-a. Ýok, möjek däl… Bar güýji bilen gaçýan eşek bir ýandanam şeýle diýýärmiş:
— Möjegem bolsa, möjek däldir. Enşalla, däldir. Ýok-la, garagöz, nämüçin möjek bolsun… Kellesini öwrüp yzyna seretse, möjegiñ gözüniñ uçganaklap durandygyny görüpdir. Eşek ýazzyny beripdir, hemem:
— Walla kessin, möjek däl. Alla haklaşdyrsyn, möjek däl — diýip hüñürdeýärmiş.
Aç möjek aýpalta ýaly dişleri bilen eşegiñ sagrysyndan dişläp, budundan lomaýja bölek goparyp alypdyr. Jan awusyna ýere ýykylan eşegiñ birdenem dili tutulypdyr. Bilip duran eşek dilini gorkusyna ýatdan çykarypdyr. Möjek onuñ boýnuna, gerdenine agyz urupdyr. Eşegiñ hemme ýerinden gan pürkülip akypdyr. Ine, şondan soñ eşek:
— Ah-waheý, möjek eken-ä! Waý, şol eken-ä! Özi eken-ä şoñ! — diýip gygyrmaga başlapdyr. Möjek ony böleklemäge durupdyr.
Eşegem dili tutulandygy üçin diñe:
— Aýý, şol eken. Aaa, oo-ii, Aaa-iii. Aaai-iii! — diýip iñläpdir.
Ine, şol günden soñam biz eşek milleti geplemegi, gürlemegi ýatdan çykarypdyrys. Duýgylarymyzy, pikirlerimizi aññyrmak arkaly düşündirmäge başlapdyrys. Şol ýaşuly eşek howp guýrugynyñ astyna gelip direýänçä öz-özüni aldamadyk bolanlygynda bizem gepläp bilerdik.
Wah, biz eşekler, wah, biz eşek milleti:
— Aaaa-i, aaa-iiii… Eziz NESIN.
1958 ý.
Terjime eden: Has TÜRKMEN. Satiriki hekaýalar
5
13
enes_∞
Bu gün, 01:21
Erikleriñ ak güli men... ...
Yşk, öňüňde dyza çökýän!
Bir-de uçýan, bir-de çökýän,
Dökülende perýat çekýän,
Erikleriň ak güli men!
Hyýalymda çykyp seýle,
Eý görýärkäm neçüýn beýle?
Sözlerimi gurban eýle,
Erikleriň ak güli men!
Ömrüm bagtyň aýasynda,
Göwnüm baglaň arasynda,
Gel, oturyň saýasynda,
Erikleriň ak güli men!
Bolmasamam gury bir san,
Günbe-günden gowşaýar sal,
Eý, maňa syn kylýan ynsan,
Erikleriň ak güli men!
Dostum, söhbet kylaly gel,
Sypamasyn başy del el,
Paýratmasyn bu günki ýel,
Erikleriň ak güli men!
Gury ýere köýüp, ýanmaň!
Düýşem erbetlige ýormaň,
Güneşläň, ýöne hiç ýolmaň,
Erikleriň ak güli men!
© Ogultäç ORAZTAGANOWA
7
22
Tayler
Düýn, 22:05
AÝDYLMADYK SÖZ
Aramyzda aýdylmadyk söz galdy,
Näzijek göwnüňe degmejek bolup!
Geçmişimden tozap ýatan düz galdy,
Bagtly günlerimi eglejek bolup.
Gülüşsek-de göwni hoşlap, hezil edip,
Söýgä el gysmadyk wada, lebiz edip.
Kän ýalan sözledim çyna meňzedip,
Sensizlige boýun egmejek bolup.
Tarapdary däldik hötjet, gedemiň,
Garaşypsyň sözme, saklap edebiň.
Ýöne ters bolupdyr ähli edenim
Iki tarapyny deňlejek bolup.
Özgä-de bialaç giden ekeniň,
(Men bir dilsiz dogan beden ekenim).
Wah, senem-ä bagtsyz eden ekenim,
Söýgimi älemden gizlejek bolup.
Maksatmyrat REJEPMYRADOW.
7
21
awadan
Düýn, 18:45
Jylawlanmadyk duýgular hekaýa 10-nji bölüm
Ol welin, göwnüm üçinem dönüp bakmady. Assajykdan ýöräp barşyna howlukman awtobusa mündi. Men ejesiniň elinde oturan ýerinde: «Däd-de… däd-de…» diýip henizem maňa tarap gollaryny galkyjakladyp ýetişibildiginden depirjikleýän oguljygyma elimi serdim. «Seýran jan!.. Oglum!..» diýjek boldum. Emma dilim zybana gelmedi.
Ona çenlem awtobus ugrady. Şol awtobusyň içi bilen meniň ähli baýlygym, maly-mülküm, göz-guwanjym, daýanjym, söýenjim, jigerbendim bolan Seýran janam, başyny başyma deňäp, meniň bilen ömür atly uzak ýola baş goşan başdaşym, ýanýoldaşym Tawusam gitdi.
Bir mähremlerimiň giden tarapyna, birem Mähriniň galan tarapyna owsun atyp, serimsal bolup durşuma, darka ikä bölünen ýüregimiň haýsyna tarap gitjegimi bilmän kösendim.
Tawusyň bolup gidişinden çen tutsaň, indi oňa tarap ýoluň ýokdugy, ähli ýalbar-ýakarlaryň puçdugy görnüp durdy.
Elbetde, hiý birini öler ýaly äsgermezçilik edersiň-de, günäň geçilermi…
Ahyram esli wagt bäri uzyn-uzyn signal berip duran taksiniň içine kürsäp girdim.
— Sür!
— Nirä?
— Yza sür! Şähere!
Gaýtdyk. Ýolboýam «Wagt geçer, Mähriniň yssy mähri boşap galan kalbymy doldurar. Göwnümi göterer. Bu ajy aýralygyň yzasy kem-kemden aýrylyşar, hemme zat gülala-güllük bolar. Baharda duýdansyz öwsen şemal deý bir säwlik bilen birmahallar duşundan geçip giden söýgiňe täzeden gowuşmaklygyň hatyrasyna şunça jebre dözmezlik aýp däl. «Hiçden giç ýagşy» diýipdirler. Bu zatlara Seýran jan ulalansoň düşüner. Kem-kemden Tawusam düşüner. Belki, eýýämem düşünendir» diýip içimi gepletdim. Öz-özüme göwünlik berdim. Ömürlik ýitirendirin öýdüp ýören bagtymy täzeden gaýdyp berendigi üçin ykbalymdan müňdebir razy boldum. Men: «Ine, bararyn, Mähri öňümden ylgap çykar, böküp boýnuma zyňar, özi zerarly öýünden bizar bolup giden doganjygyna nebsi agyryp aglar, yzyndanam ujy nepis hünjülerden doly gara neşterlerini garagyma sanjar-da: «Geldiňmi, mähribanym! Şu pursata men, gör, nijembir ýyllap garaşdym. Gel, geç, ynha, çaý demläp goýdum. Iç! Özüňem, ine, şujagaz ýere geç — diýip, ikimizi betnamlyk ýoluna ataran diwany görkezer, ýüzümi-gözümi sypalap: — Ine-gana mähriňden bir ganaýyn, kaddy-kamatyňa bir guwanaýyn, meniň galtamanjygym»— diýer» diýip göwün ýüwürtdim. Şu gijäniň lezzeti ho-ol, pynhan oturgyçda oturyp, ilkinji gezek gol boýna salyşan gijämizden has lezzetli bolar öýtdüm. Emma bary tersine bolup çykdy. Mähri öňümden çykmady. Içerde aglap ýatandyr öýdüp öýe girdim. Bary-ýogy üç otagdan ybarat jaýyň içinde aldyranym bar ýaly iki ýana elewräp ýörşüme:
— Mähri! Mährijemal!.. — diýip gygyrdym.
Janhowluma howlynň burçundaky odur-budur oklanýan köneje kümä çenli barladym. Birdenem duş tarapdan şirrildi eşidildi. Bu wagtlar duşa düşülýän wagtyň däldigini bilip duranam bolsam, bir bökemde bardym-da, gapyny zarp bilen çekdim. Ozaldanam bahana bolsa gopjak bolup duran gapy çekişim ýaly, güpürdäp gaýtdy. Badyna menem gaýtdym. Ýeňsäm ýere degdi. Hyk-çoklap zordan ýerimden turdum. Bar zadyn keýpiňe, göwnüňe görä bolup durýandygyna geň galyp durşuma, henizem şirrildäp duran kranyň nurbatyny gazap bilen towladym. Oturyp çilim çekdim. Şol gezek telbe edip dälireden, meni şunça garamatlyklaryň üstünden elten mermer deý ak, titräp duran ter bedeni gez öňüme getirip, uludan demimi aldym. Özümi bu tükeniksiz köýlere salyp ýören ykbalyma nägilelik bildirdim. Hudaýa şikaýat etdim. «Nämüçin meni beýle ryswa etdin?!» diýip, nalyndym.
Ümürde ýöreýän ýaly girip-çykyp ýörşüme, diwanyň üstünde ýatan kagyza gözüm düşdi. Garbap aldym. Gatyny açdym. Hat. Mähriniň haty. Gözýaş degip, bulaşan ýerleri bildirip dur. Okap başladym…
«…Hemmesine günäkär men. Başdanaýak barysyna men sebäpkär. Men muňa öň düşünmändirin. Düşünjegem bolmandyryn. Muny men ýaňyja, Tawus oguljygynyn elinden tutup gidende-de aňmandym. Bu hökman şeýle bolaýmalydyr öýdüpdim. Hemme zat öz-özünden düzeldi, bar zat ugrukdy, ýerli-ýerine geldi diýip oýlanypdym.
Dowamy bar ☘️
9
55
awadan
Düýn, 10:43
Jylawlanmadyk duýgular hekaýa 9-nji bölüm
Ýöne her niçik-de bolsa, men şol gezek uly gopguna, gykylyga, agyr tupanyň turaryna garaşypdym. Tawus welin, şol bir durkuny üýtgetmän töre geçdi-de, bir ýerden pasportyny çykardy. Pul goýýan ýerimizden ýekeje onlugy sogrup aldy. Mähriniň golaýyna geldi. Horja elleri bilen onuň maňlaýyna düşüp duran saçlaryny düzedişdirdi, ýanaklaryny sypalaşdyrdy, ýaşa dolan gözlerini gyrpman ýüzüne seredip durdy-durdy-da, oglunyň golundan tutup çykdy ötägitdi.
Meni şagga der basdy. Gözlerim garaňkyrady. Aýaklarymyň aşagy elendi. Ýüregim agzyma geldi. Hopukdym. Bu çalgöz dünýeden hakykatdanam utulandygyma, yşkbazlyk diýlen zady onuň düýbünden halamaýandygyna, asyl-ha onuň humarbazam, oýunbazam däl-de, bar zady öz ýerli-ýerinde goýup barýan bir danadygyna, maňa şerap berip, al salanyň bolsa, dünýäniň sypatynda görnen arwahdygyna göz ýetirdim. Şol arwahyň allaryna gidip maşgalamdan, perzendimden, negözel durmuşymdan aýrylandygyma, şowhuny sowlan bazaryň içinde täk-tenha özümiň gugaryp galandygyma düşündim. Gyzda-gyzda gelende, olaryň ornuny hiç bir güýjüň tutup bilmejekdigine-de gutarnykly düşündim.
Şonuň üçinem, Mährä: «Sen otur, men häzir gelerin» hem diýmedim-de, hasyr-husur eşiklerimi geýip daş çykdym. Köçe-köçe söküp, ýap-ýaňyja-da umytly ojagymyň agzynda garaja gözlerini balkyldadyp duran oguljygym bilen gelnimi gözledim. Atlaryny tutubam gygyrdym. Emma derek tapmadym. Ahyram duş gelen taksini tutdum-da, otly duralgasyna tarap eňdim. Öňümden çykandan: «Hiý, nemli gözleri Mähriňkä meňzäp duran ýaş zenany görmediňizmi? Elinde-de oguljygy bolmaly, oguljygymyz bolmaly» diýip soradym. «Ýok, görmedik» diýdiler. Käbirleri bolsa: «Toba-toba, biz seniň Mähriňi näbileli, ogluňy näbileli» diýdiler.
Ol ýerdenem şäher aralygyna gatnaýan awtobuslaryň duralgasyna ylgadym. Tawusyň diňe awtobus bilen gidip biljekdiginiň başda kelläme gelmändigine ökündim. Iki ýana elewräp ýörşüme awtobusa münýänlere-düşýänlere esewan bolup ýören, goly gyzyl mataly, ýognas, burunlak aýalyň alkymyna dykyldym-da, has-has edip: «Daýza, pylan raýonyň awtobusy gitdimi?» diýdim. O-da gitdi ýa gidenok diýäýmän ýüzüme erbet bir alaryldy-da: «Honha, ýazylgy dur. Oka-da göräý» diýdi. Gep uruşdyryp durmaga wagt ýok, ýazgynyň öňüne bardym-da, boýnumy süýndürdim. Gidipdir. Ýene bir taksini tutdum-da:
— Näme alsaň al-da, şol awtobusyň yzyndan ýet — diýdim.
Ýaşy ortadan agan, agajet, goturaky ýaşuly pul hasaplaýanyna burgy berip oturyşyna:
— Näme, inim, reýsden dagy galdyňmy? — diýende somalyşyp duran sary dişleriniň barsy birden göründi.
— Ýok, agam, göçümden galdym. Hatarly kerwenimden galdym…
Gepimi-sözümi birhili görendir-dä, ýaşuly şondan soň sesini çykarmady.
Altmyş kilometr ýaly ýol geçip, edil serhetçilerin dokument barlaýan ýerinde awtobusyň yzyndan ýetdim. Kim dokumendini barladyp dur, kimsi aýak ýoluna ýazylmana barýar. Görsem, Tawusam bir çetde ýygrylypjyk, Seýrany aýaga tutup otyr. Men birbada näme diýjegimi bilmän ýaýdandym. Bardygymy bildirmek üçin çat maňlaýyna geçip durdum. Ardynjyradym. Ahyram göwnümi bire baglap:
— Tawus, ýör, yza gideli, öýe baraly, honha, maşyn garaşyp dur. Ýolda men hemmesini gürrüň bereýin, düşündireýin — diýdim.
Seýran jan meni görenden goljagazlaryny galgadyp, öz dilinde bir zatlar diýişdirdi, Maňa tarap owsundy.
Tawus welin, maňa barmysyňam, bir zat diýýärmisiňem diýmedi, Seýrany çalaja silkedi-de:Bol, bala, «yk-ga» et… — diýdi. Özem meni ýanynda bar hasap etmeýändigini nygtamak üçin, düýbünden başga tarapa seretdi oturdy. Seýran bolanyndan soňam, ony eline aldy-da, maňa nazarynam aýlaman, awtobusa tarap ugrady.
Men onuň yzyna düşüp barşyma:
— Tawus, beýtmesene! Gitmesene! Dursana, düşünişeli-le… — diýip ýalbardym.
Dowamy bar ☘️
11
95
